PASQYRA E LËNDËS
(nga fundi në fillim)
8-PROZË HUMORISTIKE GJERMANE – Te zëri: (TREGIME NGA HEINRICH BOLL -HAJNRIH BËL- është shtuar tregimi: “KËMBA IME E KUSHTUESHME”. TREGIM NGA HEINRICH BOLL – “FYTYRA IME E VREROSUR”)
7-PROZË HUMORISTIKE TURKE – Te zëri: (TREGIME NGA AZIZ NESIN, janë shtuar tregimet: “UNË U VETËVRAVA” dhe “ÇFARË NDRYSHIMI!”). (TREGIM NGA AZIZ NESIN, JA KU U MARTUAM!)
6-PROZË HUMORISTIKE SHQIPE (TREGIM NGA NIKO NIKOLLA, ARABAJA ME KATËR RROTA DHE ME TRI KLASË)
5-TREGIM NGA PËLLUMB KULLA (PIKËLLIM PËR VDEKJEN E ATIJ)
4-PROZË HUMORISTIKE AMERIKANE (TREGIME NGA WOODY ALLEN, TË ZBUSËSH SENDET ELEKTROSHTËPIAKE, NË GJUETI TË DRERIT TË EGËR, VUAJTI SHUMË?, NINULLA, RROFTË VARGASI!, PËRMBLEDHJE E KORRESPONDENCËS NDËRMJET GOSSAGE DHE VERDEBEDIAN)
3-PROZË HUMORISTIKE SHQIPE (PESË SKEÇE, NJË QYFYRE DHE NJË POEZI SATIRIKE NGA GAFUR SHAMETI, LORI KAFE, TENDERI, MARTESA RRUFE, REFUGJATI DHE AVOKATI, AHENGU, QYFYRE NGA NJË DASËM, LETËR GRUAS REFUGJATE).
2-FABULA TË SHKURTRA HUMORISTIKE
1-PROZË HUMORISTIKE SHQIPTARE (TREGIM NGA BEN MEÇE, DITA E PARË)
PROZË HUMORISTIKE GJERMANE
HEINRICH BOLL (HAJNRIH BËL)
(1917-1985)
(Çmimi Nobel më 1972)
Heinrich Boll u lind në Këln më 1917. Iu dha Çmimi Nobel më 1972. Në veprat e tij të shumta ka denoncuar me një mënyrë satiriko-groteske tragjedinë e luftës, varfërinë e pasluftës dhe hipokrizinë e Gjermanisë së re kapitaliste. Nga librat e tij janë për tu shënuar: “Opinioni i një klouni”, “Nderi i humbur i Katerina Blumit”, etj.
KËMBA IME E KUSHTUESHME
(Shqipëroi: Robert Shvarc)
Më së fundi ata më dhanë një shans, më dërguan një njoftim që të paraqitesha në zyrën e tyre, dhe unë u nisa për atje. Në zyrë u treguan shumë të sjellshëm ndaj meje. Nxorën kartelën time dhe ia bënë:
– Hm!
– Hm! – ia bëra edhe unë.
– Cila këmbë? – më pyeti nëpunësi. E djathta.
– E tëra?
– E tëra.
– Hm! – ia bëri ai përsëri. Pastaj zuri të shqyrtonte ca fletushka dhe më dha leje të ulesha.
Pas një copë here, ai mashkulli e gjeti fletën që iu duk si më e përshtatshmja dhe më tha:
– Më duket se ju kam gjetur diçka të mirë. Është punë e rehatshme. Mund ta bëni ndenjur. Lustraxhi në një banjë publike, mu te Sheshi i Republikës. Si thoni? – Unë s’di të lustroj këpucë; gjithmonë më kanë hequr vërejtjen pse i lustroja këpucët keq.
– Mund ta mësoni, – tha ai. – Çdo gjë mësohet. Gjermani i bën të gjitha! Po të doni, mund të interesohemi që të ndiqni një kurs pa pagesë.
– Hm! – ia bëra unë.
– Në rregull, atëherë?
– Jo, – i thashë unë. – Nuk e dua atë farë pune. Por dua një pension më të lartë.
– Ju jeni i çmendur, – ma priti ai, shumë miqësisht e shumë butësisht.
– Nuk jam aspak i çmendur, askush nuk ma zëvendëson dot këmbën time; as cigare nuk më lejojnë të shes më, kanë filluar të më nxjerrin telashe.
Ai mashkulli u mbështet mirë e mirë në karrigen e vet dhe përpara se të më përvishej, u mbush njëherë me frymë.
– I dashur mik, – ia nisi. – Këmba juaj na qenka një këmbë tmerrësisht e kushtueshme. Nga dokumentet që kam këtu, më del se jeni njëzet e nëntë vjeç, se zemrën e keni në rregull dhe se përgjithësisht jeni në rregull, me përjashtim të këmbës së prerë. Me këtë shëndet që keni do t’i arrini të shtatëdhjetat. Bëheni hesap vetë, ju lutem: shtatëdhjetë marka në muaj nga dymbëdhjetë herë në vit; domethënë dyzet e një herë dymbëdhjetë, herë shtatëdhjetë. Bëjeni hesap vetë, dhe mos pandehni se këmba juaj është e vetmja këmbë. Gjithashtu edhe ju nuk jeni, i vetmi që do të jetoni gjatë, ka edhe të tjerë. Pale, dashkeni t’jua ngremë edhe pensionin! Më falni, por qenkeni i çmendur!
– I dashur zotëri, – i thashë, duke u mbështetur edhe unë rehat-rehat në karrigen time dhe duke u mbushur mirë e mirë me frymë. – Jam i mendimit se po e nënvleftësoni ca si shumë këmbën time. Këmba ime është shumë më e kushtueshme nga ç’pandehni ju, është vërtet një këmbë tepër e shtrenjtë. Që ta dini ju, unë nuk jam krejtësisht në rregull jo vetëm nga zemra, por, mjerisht, edhe nga trutë. Prandaj dëgjomëni mirë se çfarë do t’ju them….
Kohën e kam shumë të kursyer. – Dëgjomëni mirë! – i thashë.
– Duhet ta dini se ajo këmba ime ua ka shpëtuar jetën një mori njerëzve, të cilët sot marrin nga një pension të majmë… Por, po jua tregoj se si ndodhi ajo punë: Isha shtrirë fillikat vetëm diku në vijën e parë të frontit dhe kisha për detyrë t’i hapja sytë e t’i bëja katër që, kur t’ia behnin ata të tjerët, të mitë të mund t’ia mbathnin në kohën e duhur. Shtabet ishin duke mbledhur rraqet e veta dhe nuk donin t’ia mbathnin as shumë herët e as shumë vonë. Në fillim na kishin nxjerrë vetë i dytë për vrojtim, po shokun tim e qëruan shpejt, kështu që ai nuk ju kushton më asnjë metelik. Vërtet që pati qenë i martuar, por e shoqja gëzon shëndet të plotë dhe është në gjëndje të punojë. S’keni pse të trembeni. Pra ai shoku im ishte një mall jashtëzakonisht i lirë… S’kishte mbushur as katër javë në ushtri dhe kushtoi vetëm një kartolinë dhe ca gaveta me gjellë kazani. Të paktën ishte një ushtar i mirë dhe e la veten që ta vrisnin tamam. Dhe kështu unë mbeta fillikat vetëm atje në pikën e vrojtimit dhe më shkonin shtatë në qase: mërdhija kiamet dhe ma kishte edhe mua qejfi t’ia mbathja sa më parë. Dhe, sa po matesha të ikja, kur…
– Kohën e kam shumë të kursyer, – ia bëri nëpunësi dhe zuri të kërkonte lapsin e vet.
– Jo, dëgjomëni deri në fund, – i thashë unë. – Tani vjen pjesa më interesante. Sapo desha t’ia mbathja, më ndodhi ajo puna e këmbës. Dhe, meqë isha i detyruar të rrija aty ku më zuri predha, mendova t’i merrja në tel ata të mitë e t’i njoftoja se kishte ardhur çasti i duhur. Dhe ashtu bëra. Dhe ata ia mbathën të gjithë, me radhë, ashtu siç e kërkonte rregulli: në fillim divizioni, pastaj regjimenti, pastaj batalioni etj. Gjithmonë sipas radhës e sipas rregullit. Po dardha e kishte bishtin prapa… Që ta dini ju, ata harruan të më merrnin me vete! E kishin punën fort me ngut. Shkurt hesapi, ishte punë dreqi, sepse, sikur të mos e kisha humbur këmbën, ata të gjithë do të kishin cofur: gjenerali, koloneli, majori e kështu me radhë, dhe s’do të ishte nevoja që t’u paguanit pension… Hë, pra, bjerini kalemit tani dhe nxirreni sa kushton këmba ime! Gjenerali është pesëdhjetë e dy vjeç, koloneli dyzet e tetë dhe majori pesëdhjetë; të gjithë shëndoshë e mirë dhe krejtësisht në rregull si nga zemra ashtu edhe nga koka. Dhe ma merr mendja se me atë mënyrën e tyre ushtarake të jetesës do të bëhen të paktën tetëdhjetë vjeç, si Hindenburgu. Pra, bëni një llogari, ju lutem: njëqind e gjashtëdhjetë herë dymbëdhjetë, herë tridhjetë, po marrim mesataren tridhjetë, apo jo? Siç e shikoni, këmbës sime i ka hipur çmimi jashtëzakonisht, ajo është bërë një nga këmbët më të kushtueshme që mund të përfytyrohen. A më kuptoni?
– Qenkeni me të vërtetë i çmendur, – më tha ai mashkulli.
– Jo, – ia prita unë. – Nuk jam i çmendur. Po mjerisht jam aq në rregull nga zemra, sa edhe nga trutë. Dhe është gjynah që nuk më vranë nja dy minuta përpara se të më ndodhte ajo puna e këmbës. Do të ishin kursyer gjithë ato para!
– Do të filloni punë në atë vend që ju propozova? – më pyeti nëpunësi.
– Jo, – i thashë unë dhe ika.
(Përgatiti për botim në “ADMET”, gusht 2019, Andi Meçaj)
FYTYRA IME E VREROSUR
(Përktheu Afrim Koçi)
Kur qëndroja në skelë duke parë pulëbardhat, fytyra ime e vrerosur i ra në sy një polici që patrullonte në këtë zonë. Unë kisha humbur krejt pas këtyre zogjve zevzekë, që më kot ngjiteshin si shigjetë dhe pastaj rrëzoheshin me vërtik në kërkim të ndonjë ushqimi; skela e shkretuar, ujë i blertë i trashë dhe i ndyrë nga vajrat, mbi koren e syprinës së të cilit notonin lloj-lloj hedhurinash, asnjë anije për be, vinçat të ndryshkur, depo të mëdha të rrënuara; as edhe minjtë nuk e prishnin qetësinë e thellë që mbulonte gërmadhat e zeza të skelës. Po bëheshin vite që ishte ndërprerë çdo lidhje me jashtë.
I kisha vënë syrin një pulëbardhe dhe po ia ndiqja fluturimin me kujdes. E trembur, si një dallëndyshe që ka nuhatur stuhinë, ajo më të shumtën rrinte pezull fare pranë ujit dhe vetëm më të rrallë guxonte të vërvitej lart me klithmë për t’u bashkuar me shoqet. Të ishte e mundur të më plotësohej një dëshirë, do të kisha dashur një bukë që të ushqeja pulëbardhën, ta bëja atë copa-copa dhe t’i shënoja një pikë të bardhë fluturimit të shqetësuar, t’i caktoja një fund zbritjes së saj; me anë të asaj cope buke t’i tendosja rravgimet e ngatërruara të endjeve këlthitëse, duke i përmbledhur nga brenda si një tufë fijesh. Mirëpo unë vetë isha i uritur si ajo, i lodhur, sido që edhe i lumtur në gjithë atë pikëllim, sepse ishte gjë e bukur shumë të qëndroje atje, me duar në xhepa, duke soditur pulëbardhën dhe duke pirë pikëllimin.
Befas një dorë zyrtare mbështetet në supin tim dhe një zë shqipton:
– Ejani me mua!
Ndërkaq dora në sup rrekej të më kap dhe të më ngrerë lart.
Unë qëndrova në vend, e shkunda dorën tej dhe thashë qetësisht:
– Ju s’jeni në vete.
– Shok, – vazhdoi i padukshmi, – kini kujdes.
– Zotëri, – ia ktheva unë.
– Nuk ka më zotërinj, – thirri ai me zemërim. – Jemi shokë të gjithë.
Dhe ai bëri përpara, më vështroi anash dhe unë qeshë i detyruar ta ktheja vështrimin tim, që deri atëherë bridhte i lumtur, dhe ta kridhja në sytë e tij të rreptë: ai ishte serioz sa edhe një buall, që për dhjetë vjet është ushqyer vetëm me detyrë.
– Për ç’arsye… – desha të filloja unë.
– Arsye ka plot, – tha ai, – fytyra juaj e vrerosur.
Unë qesha.
– Mos qeshni!
Zemërimi i tij ishte i vërtetë. Në krye pata menduar se ai do të ishte mërzitur, meqë nuk gjente asnjë lavire, asnjë detar të dehur, asnjë vjedhës ose të arratisur për ta arrestuar, mirëpo tani e pashë se e kishte me tërë mend: donte të më arrestonte.
– Ejani me mua…!
– Po përse? – pyeta unë qetësisht.
Përpara se të merrja vesh se ç’bëhej, një zinxhir i hollë më pështolli kyçin e dorës të majtë dhe në atë çast e kuptova që isha i humbur përsëri. Për herë të fundit u ktheva nga pulëbardhat rravguese, vështrova qiellin e mrekullueshëm gri dhe u përpoqa të hidhesha me një vrull në ujë, sepse më dukej më e mirë të mbytesha vetë në këtë çorbë të ndyrë, sesa të më mbyste me duar ndonjë rreshter, diku në ndonjë kazermë ose ta shihja veten përsëri në kamp.
– Po përse? – pyeta unë sërish.
– Ka një ligj që thotë se duhet të jeni i lumtur.
– Unë i lumtur jam! – thirra.
– Fytyra juaj e vrerosur… – tundi ai kokën.
– Por ky ligj është i ri, – thashë unë.
– Është tridhjetegjashtëorësh dhe ju e dini që çdo ligj hyn në fuqi njëzet e katër orë pas shpalljes së tij.
– Unë nuk kam dijeni.
– Kjo nuk ju shfajëson. Pardje u shpall me anë të radios, u botua në të gjitha gazetat dhe për ata, – këtu ai më hodhi një vështrim përbuzës, – për ata që nuk dinë të përfitojnë as nga të mirat e radios, as të shtypit, ai u bë i njohur me anë të fletushkave që u hodhën në të gjitha rrugët e Rajhut. Kështu që tani ju shok, duhet të vërtetoni edhe se ku keni qenë këto tridhjetë e gjashtë orët e fundit.
Dhe më tërhoqi pas. Vetëm tani e vura re se ishte ftohur dhe unë nuk kisha pallto, vetëm tani e ndjeva me tamam urinë tek trokiste në portat e stomakut, vetëm tani e kuptova se isha edhe i palarë, i parruar, i leckosur dhe se kishte ligje që kërkonin nga çdo shok të ishte i larë, i rruar, i lumtur dhe i ngopur. Polici me shtynte përpara, si një dordolec që hajdutët nuk e lënë në vendin e ëndrrave të tij, aty buzë arës. Rrugët ishin të shkreta dhe posta e policisë nuk ishte larg, dhe, megjithëse e pata ditur që ata do të gjenin një shkak për të më arrestuar përsëri, ndieja, megjithatë, një rëndësim në zemër, sepse ai po më çonte nëpër vendet e fëmijërisë, të cilat unë kisha pasur ndërmend t’i shihja; pasi të kthehesha nga skela; kopshte të mbuluara nga shkurret dhe të bukura në braktisjen e tyre, udhë të mbajtura me kujdes, të rregullta, të pastra, të gjera, të ndërtuara me plan enkas për skuadronet patriotike, që zhvillonin këtu marshimet e tyre edhe të hënë, të mërkurë dhe të shtunë. Vetëm qielli ishte ai i pari dhe ajri si i atyre ditëve kur zemra ime ishte e mbushur me ëndrra.
Të gjithë njerëzve që ndeshnin rrugës, u lexohej qartë në ballë vula e zellit dhe veli i hollë i dëshirës për t’u dukur të bindur i mbështillte ata, sidomos sapo shihnin policin; të gjithë shpejtonin hapin duke marrë një shprehje dashamirësie, ndërsa gratë, që dilnin nga dyqanet, përpiqeshin t’i jepnin fytyrës atë shprehjen e gëzimit që kërkohej prej tyre, sepse kishte porosi që të tregoheshin të gëzuara dhe të kënaqura me punën e amvisës, e cila kishte për detyrë që t’u përgatiste ushqim të mirë e të freskët punëtorëve shtetërorë.
E megjithatë të gjithë këta njerëz na shmangeshin me mjeshtëri, asnjë nuk kryqëzohej me ne; me t’u shfaqur ndonjë gjurmë jete në rrugë, ajo zhdukej njëzet hapa para nesh dhe secili përpiqej të futej në ndonjë dyqan, të kthente qoshen e rrugës ose të fshihej pas ndonjë porte të huaj e të priste atje gjithë frikë gjersa të mekej zhurma e hapave tanë.
Vetëm njëherë, kur sapo kaptuam një kryqëzim, na doli përballë një plak, në jakën e të cilit më zunë sytë kalimthi distinktivin e mësuesit; ai nuk kishte më si të na shmangej dhe u përpoq, pasi përshëndeti më parë policin, sipas urdhrave në fuqi (duke goditur tri herë rresht me pëllëmbë çaçkën e kokës së vet, në shenjë nënshtrimi absolut), u përpoq, pra, të kryente detyrën, e cila i kërkonte të më pështynte tri herë në fytyrë, duke e shoqëruar atë veprim me thirrjen e detyrueshme: “Derr tradhtar!” Ai kishte nishan të mirë, por dita qëlloi e nxehtë, grykën ai duhej ta kishte të thatë, dhe mua më arritën vetëm disa cirka të mjera, thuajse të palëndëta, që unë – në kundërshtim me urdhrat – u përpoqa padashur t’i fshihja me mëngë, për këtë polici më dha një shkelm bythës dhe një grusht në mes të shtyllës së kurrizit, duke shtuar qetësisht me zë “shkalla një”, që donte të thoshte: shkalla e parë dhe më e butë e dënimit që kishte të drejtë të jepte një polic.
Mësuesi, ndërkaq, ia kishte mbathur me të shpejtë. Të tjerët arritën të na shmangeshin, hiq këtu, mbase, një grua, që, përpara se t’u kushtohej gëzimeve të mbrëmjes në kazermat e dashurisë, po bënte shëtitjen e detyruar, një leshverdhë e zbehtë dhe e fryrë, që më dërgoi një puthje nga lart, për çka unë i buzëqesha me mirënjohje, ndërsa polici u shtir sikur nuk vuri re gjë. Ata ishin porositur t’u lejonin këtyre grave ca liri, që për cilindo shok tjetër do të kishte pasur pasoja shumë të rënda; por, meqenëse ato ndihmonin shumë për ngritjen e gëzimit të përgjithshëm të punës, atyre u ishte lejuar të shkelnin ca ligjin, një rrethanë, kjo, të cilën filozofi zyrtar, dr.dr.dr.Biajgot, e damkosi në revistën e detyruar të filozofisë (zyrtare) si një shenjë që dëshmonte për fillimin e një procesi liberalizimi. Këtë e pata lexuar një ditë më parë, tek kthehesha në kryeqytet, në disa fletë të revistës në fjalë, të cilat i gjeta në nevojtoren e një fshatari, që një student, me siguri djali i fshatarit, i kishte qëndisur me disa epitete fort të goditura…
Pata fat që arritëm stacionin e policisë, sepse pikërisht në atë çast ushtuan sirenat, shenjë, kjo, që rrugëve do të vërshonin mijëra njerëz me shprehjen e një lumturie të matur në fytyrë (sepse urdhri thoshte që në mbarim të punës të mos tregohet gëzim i madh, meqë kjo do të merrej sikur puna ishte barë; ndërsa kur fillonte puna, po, atëherë duhej të mbretëronte ngazëllimi, ngazëllimi dhe kënga) dhe të gjithë këta mijëra do të ishin të detyruar të më pështynin në fytyrë. Megjithëse, ç’është e vërteta, sirenat binin dhjetë minuta (përpara mbarimit të orarit, sepse çdo punëtor ishte i detyruar që në këto dhjetë minuta të bënte një pastrim rrënjësor, sikundër e kërkonte parulla e kryetarit të shtetit të asaj kohe: lumturi dhe sapun.
Dera e postës të policisë të kësaj zone, një katror betoni, ruhej nga dy roja, që, kur u kalova pranë, më dhanë racionin e zakonshëm të “ndëshkimeve trupore”; më goditën fort në tëmtha me kondakët e pushkëve dhe më shembën klavikulat me tytat e revoleve të tyre, në përputhje me nenet e ligjit Nr.1 “Çdo polic ka të drejtë që kundrejt çdo të kapuri (me këtë nënkuptojmë të arrestuarin) ta shfaqë veten si pushtet, me përjashtim të atij që e ka kapur vetë meqenëse ky do të ketë fatin të marrë pjesë në ndëshkimet e nevojshme trupore gjatë marrjes në pyetje. Vetë ligji penal ka këtë formulim: “Çdo polic ka të drejtë të dënojë cilindo, ai ka për detyrë të dënojë cilindo që ka bërë faj.”
Kaluam përmes një korridori të gjatë e të zhveshur, me dritare të mëdha në të dyja anët; së fundi u hap automatikisht një derë, sipas lajmërimit që kishin bërë ndërkohë rojat për ardhjen tonë, sepse në atë kohë, kur mbretëronte lumturia, kur çdo gjë ishte e mirë, e rregullt dhe kur secili përpiqej që ta harxhonte brenda ditës racionin e sapunit, në ato ditë, pra, ardhja e një të kapuri (të arrestuari) ishte ngjarje më vete.
Hymë në një dhomë thuajse të zbrazët, ku kishte vetëm një tryezë shkrimi me telefon dhe dy kolltukë. Unë duhej të rrija në këmbë në mes të dhomës, kurse polici hoqi helmetën dhe u ul.
Në fillim u bë heshtje dhe nuk ndodhi gjë; ata kështu veprojnë përsëri, kjo është më e keqja; unë e ndieja se si fytyra ime brengosej gjithnjë e më shumë, isha i lodhur dhe i uritur dhe ishte zhdukur edhe gjurma e fundit e asaj lumturie të përzitur i bindur tashmë që isha i humbur.
Disa sekonda më vonë hyri i heshtur një burrë i gjatë e fytyrëzbehtë, me uniformën e murrme të kryehetuesit. Ai u ul pa thënë asnjë fjalë dhe zuri të më vështronte.
– Profesioni?
– Shok i thjeshtë.
– Ditëlindja?
– 1. 1. – i thashë unë.
– Puma e fundit që keni bërë?
– I burgosur.
Ata të dy u vështruan në sy.
– Kur dhe nga ku jeni liruar?
– Dje, shtëpia 12, qelia 13.
– Vendqëndrimi i lejuar?
– Kryeqytet.
– Dokumentin.
Nxora nga xhepi vërtetimin e lirimit dhe ia dhashë. Ai e mbërtheu atë me kartelën e gjelbër që pati filluar të mbushte me të dhënat e mia.
– Krimi i mëparshëm?
– Fytyrë e gëzuar.
Ata të dy u vështruan në sy.
– Shpjegohuni, – tha kryehetuesi.
– Asokohe, – thashë unë, – një polici i ra në sy fytyra ime e gëzuar në një ditë kur ishte urdhëruar zi e përgjithshme. Ishte dita e vdekjes së shefit.
– Masa e dënimit?
– Pesë.
– Sjellja?
– E keqe.
– Arsyeja?
– Zell i pamjaftueshëm në punë.
– E qartë.
Kryehetuesi u ngrit, m’u afrua dhe me një goditje të saktë më theu, tri dhëmbët e parë; shenjë, kjo, që më damkoste si përsëritës, një masë rënduese, që unë nuk e kisha llogaritur. Pastaj kryehetuesi doli nga dhoma dhe hyri një djalosh trashaluq me uniformë të murrme hetuesi.
Ata më rrahën të gjithë: hetuesi, hetuesi i parë, kryehetuesi, përveç atyre ndëshkimeve trupore që më dha polici im, sipas së drejtës që i jepte ligji. Dhe më dënuan dhjetë vjet burg, sepse kisha pasur fytyrë të vrerosur, ashtu siç më patën dënuar para pesë vjetësh me pesë vjet, sepse kisha pasur fytyrë të gëzuar.
Tani, në dalsha i gjallë nga këta dhjetë vjet me lumturi e sapun, do të provoj të mos kem fare fytyrë…
Përgatiti për botim Hiqmet Meçaj
(Botuar në “Gazeta e Athinës”, korrik 2009)
PROZË HUMORISTIKE TURKE
AZIZ NESIN
(1915-1995)
Aziz Nesin u lind më 1915 në Stamboll, ku ndoqi shkollën e lartë ushtarake. Punoi si gazetar në Turqi në vitet ’40. Filloi krijimtarinë letrare me novela dhe proza satiriken në vitet ’50. Shpejt u bë i njohur për stilin e tij satirik. Themeloi në vitin 1958, revistën humoristike: “Karikatur”. Që atëherë, ky autor pjellor ka shkruar dhjetëra histori të shkurtra, novela dhe vëllime me poezi, kujtime dhe shënime udhëtimi. Në fund të viteve ‘80, ishte kryetar i Sindikatës Turke të Shkrimtarëve. Nesin ishte dramaturg novator dhe eksperimentoi me teatrin absurd në vitet ’50.
ÇFARË NDRYSHIMI!
(Përktheu Arbër Zaimi)
Një mëngjes në një qytet anglez policët gjetën një burrë të lidhur me litarë pas një shtylle elektrike, në njërin prej parqeve. Do t’jua rrëfej më vonë se kush qe ky burrë. Për momentin dua që të supozojmë se ky incident ka ndodhur në atdheun tonë. Ja se cilat do të ishin fjalët që do të dëgjoheshin në vendngjarje:
– Roja: “Kush je?”
(Nuk merr përgjigje edhe pse e përsërit disa herë pyetjen. Fillon t’i fryjë bilbilit dhe sa hap e mbyll sytë vjen policia.)
– Polici: “Si është puna?”
– Roja: “Zoti polic, një burrë është lidhur te ajo shtylla elektrike atje”
– Polici: “Kush e ka lidhur?”
– Roja: “Nuk e di zotëri, a mund ta zgjidh?”
– Polici: “Jo, jo! Mbase duhet të vijë inspektori që ta hetojë personalisht çështjen: Shko e shih njëherë a është gjallë a vdekur.”
– Roja: “Sapo e pashë që lëvizi sytë o zoti polic”
– Polici: (i bërtet viktimës): “Kush je ti o zotni?”
(Përgjigje s’ka, kështu që njoftohet menjëherë Shefi i Zonës [S.Z])
– S.Z.: “Silleni menjëherë në komisariat. Dhe merrni vesh me doemos se si quhet. Ruajeni me kujdes, e mos ia ndani sytë. Mos e lini t’ia mbathë.”
Le ta lëmë vendin tonë e të kthehemi dhe një herë në Angli e të shohim se ç’i ngjan burrit të lidhur pas shtylle. Dy policë e zgjidhin menjëherë dhe e pyesin gjithë mirësjellje:
– “A mund të na thoni si quheni zotëri?”
– “Jam Arnold Braun”
Të dy policët përkulen me nderim. Emri iu tingëllon i dëgjuar. Njëri prej tyre pyet:
– “Zotëri, mos jeni vallë Zoti Arnold Braun, skulptori i famshëm?”
– “Ai jam.”
– Polici i dytë pyet: “Mos jeni po ai Zoti Arnold Braun që është anëtar i Shoqërisë Mbretërore të Skulptorëve?”
– Z. Braun: “Pikërisht ashtu.”
– Polici i parë: “Zotëri, a do ta merrnit mundimin të vini me ne deri në stacion të policisë, apo do të dëshironit t’ju çonim në rezidencën tuaj?”
– Z. Braun: “Po ju shoqëroj.”
Le të shkojmë dhe një herë tek ngjarja që supozuam, në atdheun tonë. Dy policat me ndihmën e rojes e lirojnë burrin nga litarët.
– Njëri prej policave gjëmon: “Ec tani, duhet të vish në komisariat me ne.”
I udhëhequr prej dy policave dhe rojes viktima mbërrin në komisariat. Ne s’kemi ndonjë Akademi Mbretërore këtu, as skulptorë të famshëm s’kemi. Po le të supozojmë që burri i ngjarjes quhet Zoti Hiqmet, dhe është skulptor i famshëm i vendit tonë. Pa mbërritur mirë Zoti Hiqmet në komisariat, S.Z. i drejtohet me këto fjalë:
– “Si quhesh zotni?”
Hiqmeti i shkretë, i trembur, përpiqet të marrë veten e të gjejë kurajo të përgjigjet, por S.Z. ulërin:
– “Pse s’flet more, pse s’tregon? Ore zotni me ty po flas. Si e ke emrin?”
– “Hiqmet më quajnë zotëri.”
– “Me çfarë merresh?”
– “Jam skulptor.”
– “E kam llafin si punë, çfarë pune bën?”
– “Bëj statuja.”
– “Statuja? E çfarë na qenkan këto statuja?”
– “Statuja njerëzish, statuja kafshësh. Mund të bëj çdo lloj statuje.”
Lexues, tashmë ti ndoshta je lodhur pakëz, po unë do të të kërkoja edhe një herë të vije pas meje, ndërkohë që kthehemi në Angli, sepse atje ka ndodhur incidenti i vërtetë, mos harro. Se çështjen në vendin tonë ti tashmë e di që unë e krijova thjesht për të bërë një krahasim imagjinar. Kemi ardhur pikërisht në momentin kur S.Z. britanik po merr në pyetje Zotin Braun:
– “Zotëri, kush ju lidhi në shtyllë? Mos qe vallë ndonjë hajdut a ndonjë kriminel?”
– “Jo.”
– “Mos guxoi vallë ndonjë hasëm cipëplasur të tregohej kaq i paedukatë me ju?”
– “Jo zotëri. Faktikisht ishte gruaja ime që më lidhi atje në shtyllë.”
– “Më falni zotëri, seriozisht e keni, këtë e ka bërë zonja Braun?”
– “Po pra.”
– “E habitshme. Fundi fundit, përse një zonjë kaq e nderuar duhet të…”
– “S’ka asgjë të çuditshme këtu. Ia kërkova vetë time shoqeje që të më lidhte në shtyllë e më pas të shkonte në shtëpi.”
– “Dakord, Zoti Braun, po pse vallë?”
Përpara se të dëgjojmë dhe përgjigjen e Zotit Braun, kthehemi në mëmëdhe, që të këqyrim se si po e zhbiron zotin Hiqmet Shefi i Zonës sonë.
– “Po mirë, ti u marrke me statuja, si ka mundësi që ne të gjetëm të lidhur në park? Mos re pre e ndonjë cubnie?”
– “Jo zotëri.”
– “Epo atëherë ndonjë hajn ka qenë, që ka dashur të të zbrazë xhepat.”
– “S’jam ndonjë pasanik. Askush s’do të më binte në qafë për lekë.”
– “Ka gjasë që ndonjë armik i juaji të jetë hakmarrë për ndonjë hesap të vjetër?”
– “Zotëri, jam qytetar tepër i thjeshtë e i përulur. Nuk kam armiq.”
– “Epo na trego pra kush të lidhi me litar tek shtylla e korrentit dhe pse?”
– “Më lidhi ime shoqe, zotëri.”
– “Qysh ore? Pa përsërite! Gruaja jote? Po ajo paska qenë bushtër grua. Po ky qenka kulmi. Eh sa gra mizore paska kjo dynja. Po mirë, nëqoftëse të paska lidhur gruaja në shtyllë, patjetër që do e ketë ndihmuar edhe ndonjë dashnor, se do e kenë patur si plan të dy që të të shmangin përgjithmonë nga jeta e tyre.”
– “Aspak, ime shoqe ishte krejt e vetme.”
– “Hajde hajde! Çfarë burri i thënke vetes more zotëri. Si ore të lidhka një grua e vetme e të bëka zap pas shtylle? Po mirë, bërtite, kërkove ndihmë?”
– “Jo zotëri, ndenja i heshtur.”
– “Ptu more, zemërpulë!”
– “Zotëri, ia kërkova vetë sime shoqeje të më lidhte atje në shtyllë.”
Kaq mjaftoi që ta shndërronte një seancë serioze hetimi në gallatë të harbuar nga ana e policëve. Mëngjesin e së nesërmes në shtypin lokal, sipas një relacioni të policisë u botua historia që vijon:
“Fajet e një gruaje mizore.
Dje mbrëma një ndodhi e çuditshme ngjau në qytetin tonë. Një bashkëshorte terroriste lidhi pas shtyllës elektrike të shoqin, duke përdorur çarçafët. Burri zemërpulë qe aq i trembur sa nuk arriti as të kërkonte ndihmë. (Për më tepër shihni historinë e detajuar në fq.3). Në fotografinë më sipër paraqitet burri zemërpulë dhe e shoqja terroriste, në kohët kur sapo ishin martuar dhe ishin ende të lumtur sëbashku.”
Le të shkojmë sërish në Angli, ku e lamë qëparë Zotin Braun teksa i shpjegonte Shefit të Zonës se përse i kish kërkuar të shoqes të lidhte pas shtyllës.
– “Siç e dini, zotëri, unë jam artist. Jam tepër i ndjeshëm si natyrë. Sytë e mi nuk pajtohen dot me asgjë të ndotur, joartistike apo të pështirë. Dhe për më tepër, ndihem kokë e këmbë i acaruar kur gjëra të shpifura dhe aspak artistike ndodhin në qytetin ku jetoj. Si artist një nga detyrat e mia kryesore është të bëj të kuptojnë bashkëqytetarët dhe patriotët e mi se një ambient i bukur e i këndshëm është tepër i domosdoshëm për ne. Po fatkeqësisht bashkia e qytetit tonë, me kryetar e me administratë, nuk ka asnjë pikë sensi estetik. Kështu që i gjithë qyteti ynë na është mbushur me këto shtyllat elektrike me formë gërricëse dhe me një pamje të tmerrshme. Këto shtylla nuk shkojnë as me ndërtesat e vjetra as me monumentet historikë, dhe nuk përshtaten mirë me bulevardet e rrugët. Por, mbi të gjitha, këto nuk e përmbushin shijen e banorëve të kahershëm të këtij qyteti, si puna ime. Shumë ndryshe nga këto, shtyllat e vjetra, ato të drunjtat po që i vinin për shtat panoramës kaq të veçantë të këtij qyteti të moçëm. U përpoqa ta bind bashkinë që të heqë dorë nga këto plane të zymta, nëpërmjet disa letrave që botova nëpër gazeta, mirëpo askush s’ma vari. Kështu, në shenjë proteste ndaj vandalizmit që ka ushtruar ky institucion, unë i kërkova gruas të më lidhë tek një prej këtyre monstruoziteteve.”
Nga ana tjetër e botës, Shefi i Zonës këtu tek ne i nxjerr inatin Zotit Hiqmet:
– “Ka ca probleme kjo historia që sapo më tregove. Gjallë në botë nuk bën vaki që njeriu i shëndetshëm të shkojë e të lidhet me dëshirë e me vullnet pas shtyllës elektrike, për më tepër nga e shoqja. Kështu që pa më thuaj, nëqoftëse nuk je çmendur, çfarë problemi tjetër ke?”
– “Gaboheni zotëri, nuk jam çmendur assesi. Me lejen tuaj do të desha të sqaroj pozicionin tim”
– “Lëre mor lejen e dreqit! Pse nuk na i thua gjithë ç’ke për të thënë?”
– “Zotëri, shërbenjësi juaj i përunjur është lodhur nga ky qyteti ynë…”
– “Oh çfarë gallate! S’ka njeri në botë që të mos ketë qejf të rrojë në një qytet të bukur si ky yni, e ti na ardhke e na tregoke që qenke lodhur me të. Kur qenka kështu puna pse s’thyen qafën diku tjetër e të vazhdosh me punët e tua të çuditshme? Po para se të zhdukesh, pa na rrëfe me saktësi se çfarë ta paska shpifur ty këtë qytetin tonë?”
– “Ndërtesat e çuditshme, rrugicat e ngushta, rrugët me gropa, pallatet nëntëkatëshe që mbulojnë qiejt e lagjeve përdhese, veshtullima e këtyre ngjyrave të pështira, smogu, zhurmat… Doni t’ju numëroj të tjera?”
– “Paske qenë njeri shumë i çuditshëm. Pse ore nuk shkon të shohësh punët e tua e të merresh me statujat, por na u përzieke si i padobishëm me punë të tjera? Ç’e di veten ti, kryetar bashkie?”
– “Zotëri, sendet që sapo ju numërova janë bezdi e madhe për sytë e mi, vazhdimisht.”
– “Ah tani e kuptova! Mendoj se në vend që të të lidhnin pas shtylle duhet të të kishin lidhur diku tjetër! Sulejman! Nxito! Bëj gati letrat e dokumentet për këtë burrin, dhe dërgoje menjëherë për vizitë tek spitali i burgut për një kontroll mjekësor. Ky miku duhet të kish lindur në Evropë.”
Kthehemi për herë të fundit në Angli. Gazetat kanë filluar një fushatë të fuqishme në mbështetje të Zotit Braun. Protesta e tij tashmë pasohet nga qindra qytetarë. Të gjitha shtyllat elektrike janë hequr, dhe në vend të tyre janë vënë të tjera, sipas kërkesave.
Ndoshta vret mendjen se ç’ndodhi vallë me atë burrin, Zotin Hiqmet, që i kish rënë në dorë policave tanë. Epo ndoshta të ka shpëtuar nga sytë ai artikulli i vogël dhe i parëndësishëm që doli në shtyp dy ditë pas incidentit:
“Një i përhënur merret nën kujdes
Një njeri i sëmurë i kërkoi së shoqes ta lidhte pas shtyllës elektrike në një park të qytetit, në mesnatën e pardjeshme. Sipas tij arsyeja qëndronte tek veprimet jo-estetike të bashkisë, të cilat i bezdisnin pamjen. Personi në fjalë u arrestua nga policia dhe u dërgua për kontroll mjekësor. Raporti i mjekut e diagnostikon të sëmurin si me probleme mendore. Sipas rastit ai u dërgua në çmendinë. I marri pretendonte se ishte skulptor, dhe deklaronte se quhej Hiqmet.”
(Përgatiti për botim në ADMET, gusht 2019 Andi Meçaj)
UNË U VETËVRAVA
(Përktheu Arbër Zaimi)
Ca kohë më parë më ishte ngjitur një sëmundje shumë e rrezikshme. Sëmundja ishte verem, ishte aq e shpifur sa ma mërziti jetën. Shi në ato momente kryqëzoi për herë të parë mendtë e mia plani për të vrarë veten.
Dhe ja se si filloi aventura ime e parë drejt vetëvrasjes: Pyeta veten “O shpirtvrerosur romantik! Në ç’mënyrë do të të pëlqente të vdisje? Me një kobure, siç i shkon temperamentit tënd, apo me një thikë? Në thellësitë e detit, apo në rrotat e trenit? Helm apo…?”
Një zë i brendshëm foli e mu përgjigj: “Zotni! Fundi i fundit vetëm një herë në jetë vdes njeriu. Pra pse të mos përdorim metodat e verifikuara nga aristokratët për të thirrur në takim vdekjen?”
Bash ashtu, vendosa t’i jap fund jetës me farmak, duke ndjekur rrugë të njëjtë me ca personazhe të famshëm historikë, që e pritën vdekjen të shtrirë në krevatet luksozë e të rehatshëm, në pallatet e tyre mbretërore. Pak rëndësi kish që unë nuk zotëroj as krevat luksoz dhe as pallat mbretëror; shtëpia ime e thjeshtë dhe dyshemeja e shtruar me tulla mund ta kryenin po aq mirë detyrën.
Pasi e ndava mendjen u nisa drejt e për te dyqani i barnave, bleva një dozë nga helmi më vdekjeprurës dhe u ktheva në shtëpi. U futa në dhomë, e kyça derën nga brenda dhe u ula për të shkruar një letër të gjatë e romantike, që pak a shumë konsistonte në fjalët: “Adieu o botë vdekatare!”
Më pas rrëkëlleva një gllënjkë helm e u shtriva përtokë, në dysheme. Prisja që të gjithë damarët të më ngushtoheshin nga çasti në çast, që ta ndalonin qarkullimin e gjakut në trup, që të paralizonin funksionin e gjëndrave dhe organeve, por asgjë s’ndodhi. Pasi prita goxha gjatë u çova, piva dhe një gllënjkë farmak dhe u shtriva përdhe përsëri. Koha kaloi shpejt, po ne trup s’mu shfaqën as shenjat më të vogla të helmimit. Vetëm më vonë arrita të marr vesh që në vendin tonë shumë të dashur, ku qumështin e përziejnë me ujë, ku gjalpin e shtojnë me pluhur patatesh dhe me dhjamë kafshësh, piperin e kuq e shtojnë me pluhur tulle, këtu s’e kanë për gjë që dhe helmin të ta shesin të holluar! Do të thotë që një xhentëlmen si unë, një shërbenjës i qeverisë, një jakëbardhë si unë, s’ka as edhe një dreq shprese që të vetëvritet me sukses duke gëlltitur helm.
Shërbenjës juaj i përvuajtur ka qëlluar kokëmushkë si natyrë. Nëse më mbushet mendja për diçka, dhe ndonjë ide më hedh rrënjë në kokë, herët a vonë unë arrij ta vë në jetë. Vendosa që t’i hedh trutë në erë me një plumb të vetëm pisqolle, që do të garantonte një vetëvrasje të sigurt. E mbusha revolen, e mbështeta tytën në ballë, mbylla sytë dhe me dhëmbët shtrënguar shkela këmbëzën. Mirëdita! Ç’dreqin ka? Fisheku s’doli. E shkela dhe një herë këmbëzën, po nuk pati asnjë ndryshim nga hera e parë. Më vonë ekspertët më shpjeguan se pistoleta ime qe importuar nga Shtetet e Bashkuara, nëpërmjet programit të ndihmës dhe asistencës ushtarake.
Pas takimit zhgënjyes me pisqollën menjëherë më shkoi mendja tek gazi. Ky po, mund të ishte vrasës i sigurt. Dhe vdekjes nga gazi nuk i mungon lavdia. Me të thënë e me të bërë mbylla çdo derë e dritare, u sigurova që kisha vulosur çdo vrimë e çdo vërë, dhe i çela deri në fund rubinetat e gazit. U rrasa në karrike dhe fillova të provoj poza të ndryshme. Në fund zgjodha një qëndrim gjithë dinjitet, që njerëzit ta kuptonin që kishin patur të bënin me një person serioz, anipse pas vdekjes. Mëngjesi u shndërrua në mesditë, pasdite e më pas muzg. Asnjë gjurmë e Asrailit vërdallë!
Aty nga mbrëmja më vizitoi një mik.
I bërtita: “Mos hyr brenda! Dil menjëherë.”
“Si është puna mor zotni?” më pyeti.
“Unë jam duke vdekur” i thashë
“Nuk je duke vdekur, maksimumi mund të jesh duke u çmendur”
Pasi i rrëfeva planin tim ai u shkri duke qeshur dhe më tha: “Më lejo të të them që je budalla i klasit të parë. Si ore nuk e ditke që tubat e gazit sot shpërndajnë vetëm ajër të pastër? Nëse e ke seriozisht këtë punën e vetëvrasjes, dëgjo këshillën time e bëj ç’të të them. Sepse kështu ndoshta do të ta shlyej gjithë miqësinë që më ke dhuruar.”
Ai më këshilloi të blej një thikë cilësore e ta rrasja në stomak, siç bëjnë trimat japonezë, e më pas, me zorrët në dorë të largohesha nga kjo botë e vdekshme prej gjaku e mishi.
E falënderova për këshillën e vyer, u nisa drejt e për në pazar ku bleva një thikë. Teksa ecja me thikën në dorë u drodha. Paj, t’ju rrëfej të vërtetën, ideja e këllitjes së zorrëve të dikujt jashtë barkut, me thikë, sidomos kur zorrët janë të tuat, nuk është shumë e këndshme. Një tjetër mendim që më shqetësonte ishte turpi fatkeq që do të mbetej pas me siguri, se kur të më bënin ekzaminimin post-mortem doktorët nuk do të gjenin dot në zorrët a në stomakun tim sendin e përkufizuar si ushqim, dhe as ndonjë gjë të ngjashme. Gjithsesi e futa thikën në mëngë dhe u nisa për në shtëpi, kur dy polica më ndalën.
Me seriozitet u përpoqa të shpjegohem: “Zotërinj, ju lutem bëni durim e më dëgjoni. Unë ia paguaj të gjitha taksat qeverisë, me përkujdesjen më të përpiktë. Nuk kam pëshpëritur as edhe një fjalë kundër qeverisjes sonë të dashur. Është zor të të dalë përballë ndonjë qytetar më i ndershëm se…”
Ma ndërprenë fjalimin e gjatë sapo vunë re dorezën e thikës që dilte nga mënga, dhe më bërtitën: “O zoti qytetar i respektuar! Ç’kërkon kjo lodër në mëngën tënde?”. Vetëm në atë moment e kuptova që sapo kisha hasur atë skuadrën speciale të policisë që kontrollon herë pas here qytetarët e respektuar, duke u përpjekur që të zvogëlojë numrin e incidenteve si zhvatjet, hajnitë apo krime të tjera kësisoj në qytet.
I thashë vetes: “O zot, kurrë nuk ka qenë e lehtë të jetosh në këtë atdheun tim, por sot po më duket po aq e vështirë edhe vdekja këtu. Edhe për sa kohë e paskemi të shkruar që ta durojmë këtë arrogancë?”
Kush dëshiron t’i çojë gjërat deri në fund, duhet të mësojë nga unë. Pasi e vendosa që t’i jap fund jetës, kush vallë mbi kët’dhe do të më ndalonte? Policia më konfiskoi thikën, e çfarë pastaj? Që ditën tjetër shkova te bakalli dhe bleva një litar të trashë e të bëshëm, të cilin e fërkova mirë e mirë me sapun. Njërin skaj e lidha tek një çengel i hekurt që varet prej tavani, tjetrin e lakova dhe duke qëndruar në këmbë mbi një karrike, futa qafën time të dobët tejetej lakut. Më pas i futa një shkelm karrikes mbi të cilën rrija. Por sa largova karriken u përplasa në dysheme. Litari qe tepër i dobët për peshën time. Shkova të ankohesha te bakalli.
Përgjigjja e tij qe e pafajshme: “Zotni, neve nuk na vjen më ai furnizimi i parë, ai cilësori. Po s’na erdhi mall i mirë nga jashtë me çfarë do t’i kënaqim klientët tanë?”
Më në fund u binda tërësisht që për mua vdekja qe e pamundur. Meqenëse përpjekja për vetëvrasje rezultoi kaq e kotë mendova, e përse mos të rregulloj ca gjëra që i duhen jetës? Meqenëse jeta ka nevojë për stomak të mbushur u drejtova tek restoranti i parë. Aty porosita qebap viçi të fërguar me vezë dhe i hëngra, disi më i lehtësuar shpirtërisht. Pjata tjetër konsistonte në përmbajtjen e një kutie metalike me perime konservë, të skuqura në gjalpë. E mbylla të gjithën me një pilaf me kos. Ndihesha plotësisht i ngopur. Siç dola nga restoranti, mu joshën sytë nga një ëmbëltore matanë rrugës. Shkova dhe aty, dhe gëlltita një nga një pesë pasta me krem.
Një gazetashitës që po ecte në trotuar thërriste: “Gjashtëmbëdhjetë faqe për 20 qindarka! Bash gjashtëmbëdhjetë faqe! Nëse nuk keni qejf të lexoni mund ta përdorni për të bërë kaushë letre. Shisni kaushët, dhe keni për të dalë të fituar. Blini gazetën ditore…”
Në përgjithësi unë i evitoj gazetat. Por meqë u bënë kaq ditë pa shfletuar një, nuk i rezistova kureshtjes dhe ia mora një gazetashitësit. Kur mbërrita në shtëpi fillova ta shfletoj gjersa gjumi më mposhti. Ndërsa flija ndjeva një si thikë që më ngulej në stomak. Ishte një dhimbje e tmerrshme, therëse, që s’ka fjalë ta përshkruajë. Kur dhimbja u bë e padurueshme nisa të ulërija. Një rob zoti se ku kullandrisi një ambulancë dhe më çuan në spital. Kur mbërrita në spital më kishte rënë të fikët nga dhimbjet. Me të ardhur në vete, sapo hapa sytë, pashë një doktor ndanë shtratit ku isha shtrirë.
Ai më tha: “Do kesh ngrënë ndonjë gjë të keqe. Diagnoza ishte helmim nga ushqimi. A më thua ç’ke ngrënë këtë mëngjes?”
“Hëngra ca pasta me krem dhe…”
“Çfarë…?” Thirri doktori. “Pasta me krem the? Je çmendur? Me sa duket nuk i paske lexuar gazetat këto ditë. Po t’i kishe lexuar s’do të kishe guxuar t’i aviteshe ëmbëltoreve. S’e paske marrë vesh ti që ka disa ditë që faqet e gazetave janë mbushur me lajmërime vdekjesh nga kolera që po përhapet nga pastat! Nejse, po tjetër ç’ke ngrënë sot?”
“Hëngra drekë në një restorant.”
“Drekë? Në një restorant? E çfarë hëngre?”
“Qebap viçi, perime konservë, pilaf, kos,…”
“Po çuditem që qenke ende gjallë pas gjithë këtyre! Po tjetër?”
“Për zotin asgjë tjetër s’kam ngrënë doktor. Por lexova editorialin e një gazete pro-qeverisë. Aty më filluan dhimbjet…”
“Ia paske hedhur paq. Falëndero yjet që merr ende frymë.”
Tek kthehesha për në shtëpi mendja ime më pyeste vazhdimisht: “Nëse nuk qenka e shkruar për njerëzit e varfër si unë që të jetojnë një jetë të rehatshme, atëherë pse na e mohojnë një vdekje të lehtë?”
Tani, sa herë që kam dëshirë të vetëvritem preferoj drekën në restorant ndaj çdo mjeti tjetër: helm, thikë, litar, gaz, etj.
(Përgatiti për botim në ADMET, gusht 2019 Andi Meçaj)
JA KU U MARTUAM!
(Përktheu Ardian-Christian Kyçyku)
Aq u ngazëlleva që ma pranove propozimin sa… Ke për të parë, duart e mia do të bëjnë të pamundurën që të të kënaqin. As mos e vër në dyshim! Në udhëtime kemi për ta kaluar muajin e mjaltit! Jo një, po tre muaj. Nga viset që do të vizitojmë, miqve do t’u dërgojmë kartolinë. Çdo gjë do të rrjedhë ashtu siç dëshiron ti. Vetëm hap gojën. Në fillim do t’i biem kryq e tërthor Evropës: Romë, Venecie, Milano, Nisë, Paris, Berlin…
Por dëgjo, e dashur, diç dua të të them. A nuk të duket se tre muaj endjesh janë ca si shumë? Ti e di se, me ato të holla, mund të zinim një shtëpi me qira. Hë, si thua?
-…
– Domethënë qenke në një mendje me mua… Ç’na duhet të dalim jashtë vendit?… Muajin e mjaltit mund ta kalojmë këtu… Se ku ta gjejmë valutën? Më parë do të lundrojmë në Detin e Zi, pastaj në Mesdhe… Apo s’është bukur të bredhësh me vapor?
-…
– Ti je engjëll, e shtrenjta ime. Madje, e dija që do të ma pranoje këtë propozim. Tani a të të them edhe nja dy fjalë? Në atë periudhë nuk udhëtohet lehtë. Le anijet që do të jenë dëng me njerëz, por edhe deti do të tërbohet nga dallgët. E mira e të mirave: hajde këtu në Bursë të rrimë ndonjë javë. S’e kam drejt? Këtej edhe bukur është, edhe lirë na del… Ah, ti e ke zemrën flori e shkuar floririt!
– …
– E dashur, ç’thua sikur të rehatohemi ca net nëpër hotele?… Atje do të të blej edhe një varëse të shtrenjtë. Nuk t’u dukka me vend mendimi im? Vërtet? Epo, ti e ke në dorë. Zaten, ti je vajza më e mençur në botë…
– …
– Prit, se m’u kujtua edhe diçka tjetër. Meqë hoqe dorë nga varësja, me ato të holla do ta bëjmë dasmën tonë. Ah sa mirë do t’ia kalojmë!
– …
– Pra, të pëlqeu mendimi im… Ti je femra më e zgjuar që njeh globi. A të të çuçuris në veshin e bukur edhe dyzë fjalë? Me të hollat që kam, do të të blej fustanin më të hijshëm të nusërisë. Një herë martohet njeriu. Apo, më mirë, në vend të fustanit të blejmë dy-tri gjëra për shtëpinë e ardhshme?
– …
– Plot me tru e paske kokën. Mirë thua: të heqim dorë fare nga shpenzimet e dasmës… Marrim një apartament me qira dhe një fustan të thjeshtë për ty.
– …
– Dëgjomë edhe një minutë… Tani apartamentet janë tejet të shtrenjtë… Kështu pra, le ta ngremë folenë në ndonjë banesë përdhese në periferi. Po, po, edhe vetëm një dhomë sikur të jetë… Se, tani për tani, s’jemi kallaballëk. Si?… Dashke të bëjmë celebrimin? Natyrisht, shpirt i vogël. Atë ditë do të ftojmë edhe miq e shokë. Pa dale, dale pak… Ç’na hyn në qese celebrimi? E ç’është ai, në fund të fundit: një copë letër. As që duhet të çajmë kokë për të. Me ato të holla që kërkon avokati, unë ta sjell fustanin në dorë. E ç’fustan se! Pa le që do të ta qep tek një mjeshtër i klasit të parë! Sa më shpejt!…
– …
– E dashur, siç e sheh, vera po afron. Tani s’mbahen dot veshjet e trasha. Pa hidh një sy në këto beze… Sa të bukura! Ngjyra-ngjyra… Lule-lule… Ja, nga kjo do të marrim plot katër metra… Behar është… Dielli të përvëlon si saç… Fustani duhet pa mëngë, pa jakë… Sa më i shkurtër… Një metër beze del e tepron…
– …
– Ah, ti qenke vajza më e virtytshme që ka bota… Një mendje paskemi. E kur dy zemra rrahin njësh, edhe rruga shesh me lule t’u shtruaka! Shtëpi nuk marrim, se s’kemi me se. Apo s’e kam mirë? Edhe bezja nuk është e domosdoshme. Barku sikur po të ankohet. Prit se do të të ble një sanduiç. Edhe një çamçakëz që të eglendisesh. Tani eja të të puth.
Pllaq, plluq, fap, fup. Oooh!
…Ja, edhe kjo mbaroi, e dashur: u martuam! S’qenka ndonjë punë kushedi se sa e rëndë. Ah, thashë unë: ti qenke vajza më e mirë në botë… Ndryshe, si do të martoheshe me mua? Nuk më beson? Për kokën tënde, u martuam!
(Përgatiti për botim në “ADMET”, korrik 2019, Andi Meçaj)
PROZË HUMORISTIKE SHQIPE
NIKO NIKOLLA
Niko Nikolla ka qenë kryeredaktori më jetëgjatë i revistës së humorit dhe satirës “Hosteni”. Ka filluar punën e redaktorit në vitin 1971. Në radhë të parë duke u mbështetur tek bashkëpunëtorët më të zgjedhur, me në krye mikun e tij të ngushtë Dritëro Agollin, pastaj me radhë Shefqet Musaranë, Qamil Buxhelin, Sabri Godon, Ymer Minxhozin, Nonda Bulkën, Spiro Çomorën, Koço Devolen, Gaqo Veshin, Naum Priftin, Skënder Haskon, Gjik Kurtiqin, Filip Çakulin. Ndahet nga jeta në dhjetor 2005.
ARABAJA ME KATËR RROTA DHE ME TRI KLASË
(Tregim satirik)
Kur treni doli nga tuneli i Rrogozhinës, unë vura duart në kokë dhe fërkova ballin, sikur doja të kujtoja ngjarje që më kishin ndodhur këtu afro pesë vjet më parë. Atëherë isha vullnetar i hekurudhës së parë, ndërsa tani që po përshkoja këtë rrugë një gazetar që redaksia më kishte dërguar të shkruaja reportazhin tim të parë…! U mundova të kujtoj ngjarje, por në mendjen time ato shfaqeshin të mjegulluara. Kujtova se kisha dëgjuar krisma të forta…!
***
Mbi mua fluturonin gurë. Si për t’u mbrojtur, vura duart në kokë. Ndjeva se balli po më lagej nga një lëng i ngrohtë. Vetja mu duk si të humbisja në hapësirë…
…Pas dy ditësh, kur hapa sytë, prapë nuk merrja vesh se ku ndodhesha. Hapësira më ishte shndërruar në një dhomë të vogël. Po unë nuk po fluturoja, por rrija shtrirë në një shtrat.
Dëgjova një gër viu dhe ktheva kokën nga zhurma. Vështrova andej dhe pashë që pranë meje po aviteshin dy hije të bardha.
Në turbullirë mendova:
-Erdhën të më marrin. Po ku do më shpien?
Hijet qëndruan mbi kokën time dhe më thanë:
-Si dukesh?
Me vështirësi thashë dy fjalë:
-Nuk e di.
-Paske jetën e gjatë…!, dëgjova symbyllur të më thoshte një nga hijet.
Pas disa ditësh dola nga spitali dhe u nisa për në brigadën e vullnetarëve të hekurudhës, që i kishte kapanonet pranë çezmës së Rrogozhinës.
Bënte vapë dhe vullnetarët ishin shtruar këmbëkryq nën hijen e ullinjve dhe me tasa përpara drekonin.
Kur më panë kokë fashuar dhe që po kthehesha me këmbët e mia dikush bërtiti gëzueshëm:
-Brigada, çohu! Për nder armë. Po vjen hoxha i batalionit dhe ju mbllaçiteni!
Engjëlli, shoku im, më përqafoi dhe më zgjati një cigare.
-Tym le të dalë -tha ai
U mundova të qesh, por ndjeva dhimbje në kokë. Pas atyre ditëve, kjo ishte qeshja ime e parë.
Më sollën tasin me gjellë patatesh po unë u thashë se më flihej.
Tani po kaloja aty sërish por jo me dëshirën për të fjetur: Duhet të shkruaja një reportazh nga këneta e Tërbufit…
***
Kur zbrita në Rrogozhinë dhe po prisja të kalonte ndonjë kamion, syri më zuri një qerre me disa stola dhe dy kuaj.
-Hajde për Lushnjë, për Lushnjë, bërtiste një mesoburrë.
-Në ç’ klasë e do biletën?, më pyeti
-Si në ç’ klasë?! Në qerre!, i thashë.
-Dëgjo ti çun! Qerrja nuk është qerre, po araba. Vërtet ka katër rrota, po ka tri klasë, u hakërrye ai
-Si tri klasa?, vazhdova unë
-Të thashë kjo nuk është qerre po araba. Një rrotë të saj e kam sjellë nga Stambolli. E kam kujtim nga babai që punonte arabaxhi. E desh tërë Stambolli tim atë se qe burrë i zoti… Po kot nuk thuhet se “jetëgjati nuk bëhet jetëshkurtër”. Njëherë ra në Urën e Gallatës, arabaja u prish, por ai shpëtoi. Kur u nda nga jeta më la amanet që një rrotë të arabasë ta merrja me vete dhe kur të vija këtu të ngrija një araba të re në kujtim të tij… Me jevgun e fshatit të Bishtqethmit, bëmë edhe tri rrota të tjera.
Kështu e bëmë arabanë.
Papritur u kujtua dhe thirri:
-Hajde për Lushnjë, Lushnjë…
U afruan dy kokona dhe një burrë me borsalinë.
-Urdhëroni në klasën e parë!, -tha ai.
Ata hipën dhe klasa e parë u zu.
-Ej ti çun, -mu drejtua, -shko nja ty te çezma dhe mbushna me ujë këtë kovë se plasëm.
Kur u ktheva pashë se më kishte mbetur të hipja vetëm në klasë të tretë.
I thashë pronarit të arabasë:
-Unë do të zbres në Tërbuf
-Këtu biletat paguhen njëlloj. Po unë ty do të bëj një nder do të zbres në Tërbuf…
Sa filloi e përpjeta e Rrogozhinës, arabaxhiu bërtiti:
-Klasa e tretë të zbresë poshtë!
Kur e përpjeta u bë më e madhe ai prapë bërtiti:
Klasa e dytë të zbresë poshtë.
Kur po afroheshim në majë të kodrës ai prapë bërtiti:
-Klasa e tretë të shtyjë karrocën.
Arritëm në majë. Dy kuajt dhe ne të klasës së tretë ishin bërë qull në djersë.
Arabaxhiu tha:
Ndizni nga një cigare dhe çlodhini sytë duke parë Tërbufin. Një nga kuajt ka rënë në gjumë se dëgjon sazet e ekskavatorit.
Në fakt zhurma e tij vinte deri tek ne.
Këneta e shtruar në fushën e gjerë dremiste. Ajo kufizohej tutje me kodrat e Divjakës.
-Njime, hipni të gjithë në araba se kemi të tatëpjetë dhe kuajt s’kanë nevojë për ndihmë.
Liroi kapistrat e kuajve dhe bërtiti:
Hyxhym atllarë!
-Ku do të zbrisni o çun?
-Sa më afër ekskavatorit, i thashë
-E po më afër se këtu nuk ka.., tha ai.
Pastaj ndaloi arabanë dhe ia mori këngës:
Koka në Stamboll
Trupi në Janinë
Të shtrinë Ali Pasha
Të shtrinë…
Zbrita dhe nisa rrugën drejt fushës. Nën hijen e një murrizi pashë një grumbull njerëzish që ishin shtruar me meze e raki.
-Ju bëftë mirë!, -u thashë.
-Bujrum! -u përgjigjën me një gojë. Jepi një kofshë pule djalit se është vafti për mëngjes, i tha një burrë korrozi një djali të ri…
-Rrofshi, u thashë, por më duhet të shkoj tek ekskavatori…
-Po ç’e do ekskavatorin, -tha korroziu serbes.
-Dua të shkruaj për punën që bën ai, u përgjigja.
-Ai bën zhurmë dhe nuk flet se është memec.., tha ai me qesëndi
Hapa sytë.
-Ç’ mi bën sytë çakërr? Ekskavatoristi jam unë. Po s’lojta levat unë, ai ngrohet vetëm në diell.
-Po pse ai bën zhurmë?
-Dëgjo more djalë, kush punon ha, kush nuk punon ha edhe pi. Dhe qeshi me të madhe.
Qesha dhe unë.
-Mos qesh, vazhdoi ai -Ai dreq ekskavatori është i pabindur. Po e shojte, s’ka dreq që e ndez më. Prandaj, unë ia kam gjetur hilenë. E lë ndezur.
Nuk e zgjata më se ai dhe shokët e tij ishin çakërrqejf.
Tutje në mes të arrave dëgjova zhurmë. U afrova dhe pashë një makinë shirëse dhe tre a katër burra që ngrinin duaj. Në majë të saj një burrë me gunë krahëve i priste ato dhe hidhte në bukatore.
Në vapën e korrikut nuk kisha parë njeri të mbulohej me gunë. U bëra kurioz dhe pyeta:
-Pse nuk e heq gunën?
-Nuk sëmuret njeri nga i ngrohti por nga i ftohti, -u përgjigj duke vazhduar punën.
-Kishin kaluar disa çaste kur makina shirëse pushoi. Guna kishte rënë mbi të.
-Ti je këmbëters! -ulëriti i zoti i gunës…
Në mbrëmje mbërrita në Lushnjë. Gjeta një hotel por sportelisti më tha:
-Vende s’kam. Më dukesh i lodhur dhe po të mos kesh ku të shkosh, nisu nga xhamia. Mund të gjesh ndonjë hasër, ose ishallah ndonjë tabut, se sot nuk ka pasur shumë vdekje nga tifua i morrit të kuq…
U nisa të iki, kur dëgjova të më thërriste:
-Or çun, eja pak, se më vjen keq të flesh jashtë. Po të le krevatin tim. Për nderin që po të bëj më jep gjysmën e çmimit. Unë po vë tabelën: “Vende s’ka”. Kur të vinë myzeqarët do thonë se po fle. Ku e dinë ata se je apo nuk je ti sportelisti.
Tani dil nëpër qytet, ha ndonjë hashure dhe pi ndonjë bozë. Bozën më të mirë e bën Dani… Mos hajde shpejt se punën tënde e bëj unë…!
Dani, pasi fshiu hundën me peshtamall, më mbushi tasin me bozë dhe tha:
-Bozë si kjo nuk gjen as në Stamboll…!
Kur po pija bozën, që ishte e thartë sa uthulla, Dani bërtiti:
-Ç’ ke që e shtrembëron surratin si Bab Dudë Karbunara?
Nuk pata kohë ti përgjigjem se para meje u shfaq një burrë i shkurtër, i pakrehur dhe me takije të zgjyrosur:
-Me leje, shoku i deleguar?
-Nuk jam i deleguar, -iu përgjigja.
-Kujt i thua që nuk je i deleguar. O ma zgjidh ti hallin, o nuk ma zgjidh njeri…
-Usta merr paratë!
-O po paratë do të ti marr, po zgjidh hallin e Lim Gomarçes se bën sevap.
-Fol, -i thashë unë
-Dëgjo shoku i deleguar. Unë punoja në baxhon e Karavastasë. Laja fuçitë. Një ditë, nuk di si më erdhi në mend dhe thashë: ty perëndia të thotë se je mbret, kur se ti mbete baxhoxhi. More jam mbret, apo nuk jam mbret?!
-Po ty vetja si të duket?
-Vallahi bilahi, herë-herë më dukej vetja mbret, herë-herë që s’isha mbret. Po ama një ditë mu mbush mendja top se isha mbret. Po mbret nuk mund të ketë në Lushnjë… Më thuaj si ta zgjidh këtë hall.
***
Kur u ktheva në redaksi shkrova reportazhin dhe prisja të botohej. U bë mbledhja e redaksisë aty ku sot është Muzeu Kombëtar. Më dërmuan.
-More djalë, po të thamë të shkruash një reportazh me humor pozitiv, kurse ti na shkruan karagjozllëqe?!
I hutuar nga sulmet pyeta me naivitet:
-Po si është humori pozitiv, sepse unë ende nuk di humorin negativ…(!)
-Kollaj fare e gjete ekskavatoristin nën hijen e murrizit duke pirë raki? E çoje tek ekskavatori…!
-Po ai nuk vinte!
-S’vinte ai, po ti je gazetar, apo jo? E çoje ti.
-Po ishte çakërrqejf!
-Po pse është fantazia e gazetarit? Që të bëhesh dikush në gazetari duhet të kesh një fantazi të madhe. Mos kujton ti, se ato që shkruhen janë të gjitha ashtu…?!
(Përgatiti për “ADMET”, Andi Meçaj)
PËLLUMB KULLA
Pëllumb Kulla u lind në Zëmblak të Korçës më vitin 1940. Përfundon studimet e mesme në Politeknikum dhe studimet e larta i kryen në Akademinë e Arteve më 1964. Emërohet regjisor i Estradës së Vlorës. Një vit më pas i bashkohet trupës së aktorëve të Teatrin të atij qyteti. Më 1967 bie viktimë e luftës së klasave dhe biografia e çon për riedukim në gurore, minierë e më pas në ofiçinë. Riedukimi zgjat po aq sa i duhet për të kryer studimet e larta; plot katër vjet. Më 1972 emërohet aktor në Teatrin “Bylis” të Fierit, më pas regjisor dhe punon 18 vjet, si regjisor i Estradës dhe Teatrit. Nën drejtimin e Kullës, Estrada e Fierit arrin “kullën” e suksesit. Bëhet më e mira në vend, duke fituar çmimet më të larta në festivalet kombëtare. Firmos libretin dhe regjinë në pesëmbëdhjetë spektakle, ndër të cilët “Çobo Rrapushi me shokë” (1980) bëhet një sukses kombëtar afatgjatë. Gjatë kësaj kohe shkruan më se 300 skeçe dhe komedi njëaktëshe, 40 kuplete dhe 23 monologje, shumica e të cilëve shfaqen në TV. Një pjesë e kësaj krijimtarie voluminoze botohet nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri” nën titujt “Lipe Shtogu në listë” (1979), “Shoku Niqifor” (1981), “Portrete pa makiazh” (1983), “Po martojmë Malon” (1984), “Këshilla për fëmijët e moshave nga 5 deri 55 vjeç” (1988), si edhe në buletinin “Teatër”. Nga 1977 deri më 1990 është bashkëpunëtor i përhershëm i TVSH për spektaklin e Vitit të Ri. Më 1987 i jepet Çmimi “Naim Frashëri”. Paralelisht me punën në Estradë, realizon dhjetë produksione dramatike, të gjitha drama ose komedi të shkruara prej tij, nga të cilat shquhen “Shoku Niqifor”, “Dy krismat në Paris”, “E bukur shtëpi e vjetër”. Produksionet shfaqen me sukses në të gjithë vendin, si edhe në festivalet kombëtare, por nuk arrijnë kurrë më lart se çmimi i dytë. Përjashtimin e bën komedia “Sa shumë gjethe të thata atë vjeshtë”, vënë në skenë nga S. Duni në Teatrin “Skampa” të Elbasanit, që fitoi çmimin e parë në Festivalin Kombëtar të vitit 1989. Po këtë vit, Kulla nderohet me Çmimin i Republikës, në fushën e satirës dhe humorit. Në vitet ’80, humori i Kullës bëhet i kërkuar edhe në kinema. Me skenar të tij xhirohen kinokomeditë “Telat për violinë” dhe “Stolat në park” si dhe autor e regjisor i skenarit me metrazh të mesëm televiziv. Ndërsa në fushën e letrave, një tjetër ndihmesë e Kullës është përkthimi i autorëve të njohur si Pirandello, Çehov, Gogol, De Mysse, Buzzatti etj. Më 1990 largohet nga Fieri, për të nisur punën si pedagog, e më pas Dekan i Fakultetit të Artit Skenik, në Tiranë. Karriera e tij pedagogjike nuk zgjat shumë, pasi zëvendësohet nga ajo diplomatike. Më 1992 emërohet Sekretar për Kulturën dhe Shtypin në Ambasadën e Shqipërisë në Bon, Gjermani dhe një vit më pas Ambasador në Misionin Shqiptar pranë OKB, në Nju Jork (1993-1997). Gjatë qëndrimit në SHBA botoi esenë e gjatë me një studim të gjithanshëm të humorit nën diktaturë, “Si qeshnim nën diktaturë” dhe vëllimin me tregime “Rrëfenja nga Amerika”, me pas “Lejlekët nuk vijnë më”,”Vdekja e Enver Hoxhës”…
PIKËLLIM PËR VDEKJEN E ATIJ
Dy ditë me radhë fryu erë e nxehtë, një erë e neveritshme prilli, që me sa dukej, vinte nga shkretëtirat e Saharasë.
Ditën e tretë u gdhimë në një heshtje të shurdhët. Hapa dritaren e dhomës që kisha zënë në kampin e pushimit të punëtorëve dhe sodita për një çast kaltërsinë e detit dhe Karaburunin e mbuluar nga rrezet e diellit. Nuk ishte tamam heshtje e shurdhët ajo. Po t’u vije me kujdes veshin, altoparlantët e kampit jepnin lehtë, fare ulët, një muzikë të qetë klasike, që vinte nga Radio Tirana. Ai që kujdesej në kamp për radion, dukej që nuk e kish qejf klasiken dhe unë u habita bile se si nuk e pat mbyllur radion fare. Po ai kish porosi të veçantë. Një natë më parë kish vdekur Enver Hoxha, dhe në çastin që unë hapa dritaren, në Shqipëri vetëm pak njerëz e dinin se ajo ditë e shurdhët do të bëhej historike, si fundi i një epoke gjurmëlënëse. Unë e mora vesh këtë një orë më vonë, në klubin e kampit, kur kamerierja erdhi të na sillte mua dhe Canos nga një fërnet tjetër…. E zeza, ka ndodhur gjëma! – tha ajo, duke psherëtitur thellë. – Ju nuk dukeni nga ata që e kanë marrë vesh. Ka vdekur, ai, Komandanti… Lajmi na zuri vërtet në befasi. Askush nuk pat thënë se ai ish duke vdekur, a se ishte sëmurë e pritej ta shpëtonin. Errësirë e plotë mbi lajmin më të rëndësishëm, që ai gjysmë shekulli u dha këtyre viseve. – Ç’po na thua, – ia bëri Canoja, – është e vërtetë kjo? Kamerierja e ngjallme fshiu hundën e thatë me kurrizin e dorës dhe nisi të mblidhte gotat e mëparshme, duke vështruar si e trembur përreth. Tani sapo ma thanë, – ia bëri ajo. – Nuk e dëgjoni radion se ç’lloj muzike po jep?
Vetëm tani ne i kushtuam vëmendje muzikës funebre. – Mos është ndonjë gabim, – thashë unë, sa për të thënë diçka. Dhe e ndjeva që, ashtu bosh si më zuri lajmi i kamerieres, po thosha një budallallëk të madh. – Eh, të ish gabim, ku ta gjenim! Po është i vërtetë, – ma ktheu ajo.
Unë dhashë një mendje, që këtë fërnetin e tretë të mos e pinim, se nuk shkonte fare, sidomos tani që e kishim marrë vesh gjëmën. – Jo, jo, pijeni! Pijeni normalisht. Ju nuk dinit asgjë. Se mund t’ju pyesin se kush ju a ka thënë! Ju akoma nuk dini gjë. Gruaja dukej e trembur vërtet dhe e shfaqte hapur se u pendua që na e kish dhënë lajmin. – Si t’ua shpjegoj atyre në banak, se përse po kthehen pijet?! Jo, ju lutem, se kam fëmijë dhe nuk i dua këto telashe. Pijeni e ju bëftë mirë…! Kamerierja mori tabakanë me gotat e zbrazura dhe u fut në thellësi të lokalit. Tani muzika u bë më e qartë dhe tërë të dhënat lidheshin: kish vdekur Enver Hoxha, që ndofta më shumë se kushdo në historinë e vendit qe pleksur në jetët e shqiptarëve. Dhe tani ai nuk jetonte më. Enver Hoxha kish vdekur. Kish vdekur Enver Hoxha dhe qielli ish po ai, deti ish po ai dhe malet rrinin të heshtur e të qetë, siç kishin ndenjur përjetësisht. Ne ishim fare të papërgatitur për të shfaqur ndjenjat. Fytyrat tona me siguri kishin vetëm një hutim idiot, që mund ta lexoje si të kishe dëshirë. – Ngreje, – më tha Canoja me zë të ulët. – Ta pimë. Mirë thotë ajo: lajmi nuk është dhënë zyrtarisht.
Unë nuk po e zija me dorë fërnetin. – Dale, Cano, prit! – i thashë unë, me zë më të ulët akoma. – Po sikur ajo, shushka, të thotë ndonjëherë, se kur ne rrëkëllyem gotat, na e pat dhënë lajmin. I madhi i vendit ka vdekur dhe ne duket sikur festojmë! Nuk vete! Është më i madh dëmi ynë, po t’i ngremë gotat, sesa i asaj, po t’i lemë ato pa pirë.
Canoja më dha të drejtë dhe e lëshoi edhe ai gotën e vet përpara fytyrës. E po rrinim ashtu, mbërthyer pas karrigeve.
Por edhe po e pimë, nuk do të tingëllojë keq, – rrahu të arsyetojë Canoja. – Në mort pihet alkol, për të mbytur hidhërimin. Nga anët tona ne u nxjerrim njerëzve raki. Dhe ju kështu bëni andej nga tuajat, apo jo? Ngreje! – më urdhëroi ai. Megjithëse më dukej se brenda Canos, pijaneci kish fituar mbi të urtin, unë e ngrita fërnetin me një frymë dhe me sy nga tavani, iu luta Zotit:
– Më shpëto, o Zot, se nuk paska gjë më të ndyrë, se ta hash tani kur po mbaron dasma!
Dihej që Canoja ishte më i mbrojtur nga unë në rast të ndonjë telashi. Të tëra ditët e kampit, i kishim kaluar tok, por mua nuk më bëhej dot çadër në këtë histori. Dolëm nëpër oborrin e terracuar të kampit. Marshet e përzishëm tani shquheshin më qartë dhe unë u binda se, që nga ky çast, nuk kish aty asnjë njeri pa dije mbi atë që pat ndodhur.
Drejtori i kampit po na vinte përballë dhe po u përgjigjej me të qeshur romuzeve të nja dy kampistëve të ulur në stolat e lulishtes. Dukej një ditë e zakonshme, dreqi ta marrë! Nga e qeshura e shpenguar e shefit të kampit dukej se vetëm ai nuk do ta kish mësuar lajmin e madh, por kjo do ishte marrëzi ta mendoje. Canoja kish miqësi me të dhe e ndaloi.
– Duket se ka ndodhur një ngjarje e rëndë, drejtor, ëh? – Nuk e di, – u bë serioz drejtori. – Na kanë thënë vetëm që t’ju mbledhim të gjithëve në paradhomën e klubit se do të shpallet me radio një komunikatë e Komitetit Qendror. I tërë populli, në tërë vendin, do të mblidhet përpara altoparlantëve në orën dymbëdhjetë fiks! – Lajmi do të jetë i mirë apo i keq? – Nuk e di, o Cano, – ia preu drejtori i bezdisur. – Kaq na kanë thënë të themi e kaq do themi. Lëre këmbënguljen e më mirë hajde ta pimë një kafe bashkë… Dhe drejtori e mori me vete Canon, që me siguri, në vend të kafesë, do t’i kërkonte edhe një fërnet tjetër, jo për gjë, po për të respektuar zakonet e krahinës së tij. Piktori i kampit po ngjiste lajmërimin për mbledhjen e orës dymbëdhjetë. Në atë kohë ora qe tetë e gjysmë dhe afro katër orë të tjera ne do rrinim me frymën pezull. Muho Kallashi, që mbante dhomën bri nesh, m’u afrua dhe më kërkoi një cigare. – E more vesh? – më tha me pëshpërimë. – Unë pohova me kokë, duke i dhënë cigaren që donte. – Çudi! – ia bëri ai duke e ndezur. – Nuk pritej. Në drekë do të na e thënkan. Edhe kjo kuptohet. E dinë që lajmi do të shkaktojë pikëllim të madh…”.
Time shoqe nuk e gjeta në dhomë dhe u vura ta kërkoja nëpër shoqet, me të cilat ajo pinte kafetë, që gatuanin në furnellkat e sjella me vete. Pastrueset e kampit nëpër korridore bënin biseda me zë të ulët dhe kur u kaloja pranë, ato i linin pëshpëshet e buzëqeshnin të drojtura nga unë. Në hyrje të godinës ku e kish dhomën Canoja me gruan, pashë atë kitaristin nga Erseka që po cimbiste telat e veglës së tij. Kur më pa mua, ai e la kitarën dhe më tha me zë të lartë:
– Melis, sapo më treguan një barceletë fantastike, që do të të pëlqejë pa masë edhe ty. Njëri e zuri gruan…
Këta artistët janë leshko, për nder. – Nuk e kam mendjen te barceletat sot? – i thashë prerë me qortim. – Ti nuk e ke marrë vesh? – Ai u bë menjëherë serioz dhe i vëmendshëm. – Çfarë?! – më pyeti shumë i shqetësuar. – Mos e ke fjalën për atë, që na ka vdekur ai i madhi? Po, – i a bëra. – Pak të duket?… Ai u qetësua që unë nuk kisha për t’i thënë ndonjë gjëmë tjetër më të madhe akoma. – Atë e dimë, or babaxhan. Por akoma nuk na e kanë bërë të njohur. Ky është lajm i sjellë me pëshpëshe. Me pëshpëshe, nuk do të merremi ne! – Po është i sigurt, ama! – ngula këmbë unë. – Mijë për qind! – nguli këmbë dhe ai. – Por do presim orën. Na thanë se pikëllimi do fillojë më dymbëdhjetë. Lëre, o lëre! Gjëmë e madhe do jetë…”. Më leshko se ky djalë nuk kisha parë gjer atë ditë e nuk kam parë as gjer sot. – Po mirë, ore, – i thashë i nxehur. – Të duket me vend, që edhe e di lajmin edhe m’i bie kitarës, më dëgjon barceleta e qesh e zbardh dhëmbët?! Ai, mendjepyka mu zemrua: – Tëmën, po si, bre, të mos qesh! Edhe ay që na e tregoi barceletën, e dinte që shoku Enver na ka lënë. Po pse, si thua ti, o mendjelli, të rri turivarur, a?! Po sikur të vijë ndonjë… nga ata-de!.. E ai të më thotë “pa hajde këtu ti, shok, kush të ka thënë të pikëllohesh? Nga e ke marrë vesh?” Ato belá nuk i dua, unë…. Unë e lashë atë dhe vazhdova të kërkoja gruan. Kitaristi më fliste që prapa, shumë i mërzitur me vërejtjen që i kisha bërë. Pa mos na u hiq aq solemn, zotrote! Prit të vejë ora dymbëdhjetë e pastaj nxirr ç’ke për të nxjerrë! Vetë drejtori, kur e pyetëm, na tha që deri më ora dymbëdhjetë bëni rutinën e përditshme… Shko, or byrazer, bëj rutinën tënde! Ke, apo nuk ke rutinë ti! Ua! Ty, apo drejtorin, të dëgjoj unë?!
Gruan e gjeta në dhomën e Canos, tok me të shoqen e tij. Dhe ato e dinin. Natyrisht, tani nuk kisha dyshim, që jo vetëm në kamp e në këtë bregdet, por edhe në gjithë Shqipërinë e dinin lajmin për vdekjen e Hoxhës. Gratë shfaqnin habi, se si paskej qenë mbajtur aq sekret gjendja shëndetësore e udhëheqësit. Unë i kisha thënë atyre, që Canon e pata lënë në shoqëri të drejtorit, kështu që hyrja e tij u prit më me kureshtje nga sa qe pritur e imja. – Mezi po e pres orën dymbëdhjetë, – tha e shoqja dhe pastaj nxitoi të shtojë: – E zeza, kushedi sa do të mërzitemi! Hidhërim i madh do të jetë! Canoja tregoi se drejtori hiqej i qetë e moskokëçarës vetëm për sytë e të tjerëve, por Canos i paskej thënë se ishte në ankth, për shkak të efektit që do të shkaktonte lajmi i kobshëm mbi kampistët. Ai kish thirrur mjekun dhe e kish porositur atë që të ndodhej aty tok me personelin sanitar e t’i merrte që të gjitha masat. Lajmi do të ishte mjaft tronditës, aq më tepër që në tërë këto ditë njerëzit nuk dinin asgjë. Dhe ajo dihet, që e papritura godet shumë. Mund të kishim në kamp edhe njerëz që vuanin nga zemra. Unë e kuptova se në gjithë vendin po merreshin masa të tilla për pasojat që priteshin. Kjo që kish ndodhur, ishte pa një pa dy, vdekja më e bujshme në historinë shekullore të Shqipërisë. Canoja i vuri të shoqes detyrë që me ta dëgjuar lajmin, ajo, e para, duhet të klithte dhe t’ia shkrepte vajit. Por me zë të ulët ama, e me veshët nga radioja, pa ia mbuluar zërin atij apo asaj që do të lexonte komunikatën e Komitetit Qendror. – Mos prit hiç, – ia preu e shoqja, – nuk e bëj dot! – Do ta bësh, se s’bën! – iu shkreh i shoqi. – Bile po na bëjnë nder që kujën e parë po ia besojnë familjes sonë. Apo jo, Melis?
Unë e dija që kjo ish pleqësuar mirë e mirë, me të madhin e kampit dhe e mbështeta Canon pa kurrfarë cmire. Unë dhe gruaja qemë të përjashtuar nga këto ambicje, megjithëse isha i bindur, se ime shoqe mund ta qante Komandantin më mirë se e shoqja e Canos. Edhe fjalët e vajit, gruaja ime mund t’i gjente më prekse. Po kush të hapte udhë! M’u bë tamam si atëherë në Kinostudio, kur shihja që aktorët më të pazotë, vetëm për shkak të lidhjeve që kishin, merrnin goxha role kryesore, edhe pse nuk mund t’i realizonin dot më mirë se ca të tjerë. Gruaja e Canos nuk bindej. U futa dhe unë me time shoqe ta bindnim, se raste të tilla të nderojnë, po aha! Nuk merrte pykë ajo! – Mirë atëherë, – dha një zgjidhje tjetër burri. – Kur të mbarojë komunikata, ty, grua e dashur, do të të bjerë të fikët, kështu? Unë do të sulem të të hedh ujë… Do sulemi të gjithë! – e mbështeti ime shoqe, Canon. – Ashtu, rrofsh! – e falënderoi ai dhe vazhdoi me porositë për gruan e vet: – Ti do jesh e shtrirë e nuk do të lëvizësh. Unë do kërkoj ndihmë, duke uluritur. Do të sulen infermieret, se gratë e burrat e tjerë do të jenë duke qarë e shkulur leshrat për vete, ata! Nuk do ta marrë vesh qeni të zotin, atje… – E po të mos qajnë? – ia turbullonte parashikimet e shoqja. – Do të qajnë! Janë marrë masat. – Mirë. Po sikur doktori të më kuptojë, që të fiktin nuk e kam të vërtetë? – pyeti prapë ajo. Canoja ishte gati ta zinte të shoqen për gryke në sytë tonë. – Nuk thotë gjë doktori, mos u bëj zerzebile! Le që doktori nuk do merret me ty. Ai ka ndërmënd t’i bjerë vetë të fikët. Po ja, janë infermieret…. – Jo dhe jo! – tha e vendosur gruaja. – Për një ditë si kjo ti, Cano, duhej të kishe për grua një aktore. Mua nuk më ke për këtë! Hiqe nga mendja! Pas këtij kundërshtimi të prerë, ra një heshtje, nga ato që nuk di ku të shpiesh vështrimin. Gruaja ime pa nga mua, gati duke psherëtitur. Edhe atë shtrirjen me të fikët, do ta bënte për mrekulli ajo e gjora, po kush ia kërkonte asaj! Canoja më hoqi mënjanë me marifet dhe me zë të ulët, m’u përgjërua të gjeja një shkak e ta hiqja time shoqe që andej, se ai kish ndërmend t’i hynte të vetës me shqelma. Mes dy fytyrave tona kutërbonte duhma e fërnetit. Nuk do të turpërohemi, ne ore jo! – tha me zemërim e krenari bashkë. – Tërë jetën ne, nga ana jonë, kemi qenë të lidhur me luftën. Kurse familja e saj ka për stërgjysh lepurin. Nuk e ndiejnë pikëllimin. E po nuk e ndjeve këtu, – dhe Canoja, me gishtat e mbledhur tok, e goditi veten me shkulm, mu në mes të gjoksit, – nuk e qan dot atë, për të cilin po përgatitet të verë kujën i madh e i vogël! Do ta shohësh, Melis, do ta shohësh Shqipërinë, po nuk u përmbyt me lot!
Në orën e caktuar ne u mblodhëm të gjithë përpara radios së madhe. Tërë kampi priste me ankth. Tek-tuk ndiheshin gra që qëronin zërin, siç bëjnë koristet e reja të operës, kur nisin karrierën. Burrat kishin një tension më të fshehur në përgatitjet e tyre për t’i dhënë fytyrave tisin e pikëllimit që duhej. Nisi folësja në radio: Ju flet Tirana! Po japim emisionin e lajmeve. Në sallë ra një heshtje që nuk do ta harroj kurrë. Të rrahurat e zemrës sime, pastaj, nuk kishin të krahasuar me asgjë. Ato të rrahura zemre, jo unë që nuk i pata ndierë ndonjëherë më parë, por jam i sigurt që nuk i patën ndierë as të parët e mi. Dhe as stërnipat e mi pas qindra e qindra vjetësh, nuk do t’i ndiejnë më.
– Me pikëllim të thellë, njoftojmë se vdiq biri i lavdishëm i popullit tonë…
Pastaj ngjau hataja që pritej dhe që të lindte dëshirën të kishe një mijë palë sy, që ta sodisje. Grupi i kampistëve të atij prilli, mes të cilëve u gjenda unë, si dhe i tërë populli, u dha udhë lumit të lotëve, ca lotëve të përpiktë e të organizuar mirë, që askush më mirë dhe më shumë se ky i vdekur i shquar, nuk i meritonte…
(Përgatiti për “ADMET”, Andi Meçaj)
PROZË HUMORISTIKE AMERIKANE
WOODY ALLEN
(Monologë)
Prindërit e (Allen Stewart Konigsberg – Rebel) me pseudonimin Woody Allen – e arsimuan me parimet e judaizmit ortodoks. Në listën e gjatë të punëve të tij përfshihet edhe bashkëpunimi me një organizatë kriminale. Kur ishte tre vjeç Allen sheh filmin Borëbardha dhe shtatë xhuxhët, dhe u dashurua menjëherë me kinemanë: filloi të shpikë histori dhe ngjarje, tetë vjeç shpalli dëshirën për t’u bërë regjisor. Pesëmbëdhjetë vjeç u vetëquajt Woody Allen, duke menduar se kjo gjë do ta shpallte regjisor. Shumë shpejt filloi të shkruante skeçe të shkurtra (batuta dhe barsoleta) për televizionin dhe programet e radios dhe filloi të punojë si aktor komik në një klub nate. Në vitin 1965 ai shkroi skenarin e tij të parë për filmin: “Përshëndetje mace”, film në të cilën bëri provën e parë si aktor. Me filmin: “Unë dhe Ani” fiton dy çmime Oskar për regjinë dhe skenar. Është një nga aktorët dhe regjisorët komikë më të shquar të kinematografisë botërore. Prozat e tij humoristike janë përkthyer në shumë gjuhë të botës.
(Përktheu Ben Meçe – Bolonjë)
TË ZBUSËSH SENDET ELEKTROSHTËPIAKE
Nuk e di në se ua kam treguar herë tjetër. Shumë kohë më parë – është një ngjarje e çuditshme – ndodhesha në Los Angeles, i ftuar në një festë, në shtëpinë e një producenti të njohur, i cili donte një komedi me temë nga Sistemi Metrik i Matjeve; me pakë fjalë, donin që komedinë ta shkruaja unë.
Pallati ndodhet në qendër të Los Angeles. Hyj në ashensor. Këmbë njeriu. Bosh. Ashensori nuk kishte as butona. Po rrotullohesha për të marrë vesh si mund të funksiononte, kur papritur, dëgjoj një zë që thotë: “Thoni në ç’kat doni të shkoni, ju lutem”.
Rrotullohem edhe një herë tjetër rreth vetes. Hiç. Më hyri paniku. Nuk po merrja vesh asgjë, kur sytë më shkuan tek një biletë ngjitur pranë pasqyrës, në të cilën shkruhej se ashensori është i tipit të fundit dhe funksionon me urdhra vokale. Kruaj zërin dhe përgjigjem: “Në katin e tretë, faleminderit”. Mbyllen dyert dhe ashensori fillon të ngjitet. Zbres në katin e tretë dhe i drejtohem korridorit. Duke ecur, mu bë sikur dëgjoj, të njëjtin zë, që bën një batutë pak ofenduese kundrejt meje, ose më mirë kundrejt të folurës time Njujorkeze. Kthehem menjëherë mbrapsh, por në momentin që afrohem, ashensori mbyll dyert dhe fillon të rizbresë poshtë. Lere… thashë me vete… të merresh kot me një ashensor të Los Angeles…
Kjo nuk është aspak pjesa e çuditshme e ngjarjes, bile, ndoshta kjo është ajo më normalja.
Nuk kam pasur kurrë marrëdhënie të mira me sendet mekanike, të çfarëdo lloji. Të gjitha gjërat, me të cilat nuk mund të arsyetoj, më shpien në krizë mendimi. Në shtëpi, kam një orë të varur në mur, që rrotullon akrepat në kah antiorar, po orën ta jep në rregull… nuk e kam marrë vesh kurrë përsenë. Kam një llampë diellore, me rreze ultraviolet, që sa herë shtrihem nën të për të marrë ndopak ngjyrë plazhisti, krijohet një ré e zezë dhe fillon të bjerë shi e më lag të tërin. Kam edhe një “thekës buke” po që për mua është “djegës buke” Sa herë që futem në dushin e shtëpisë time, mjafton që një banor i Amerikës të hapë çezmën dhe mua më ikën uji i ngrohtë. Bleva para disa kohesh një magnetofon me shirit, por sa herë që marr mikrofonin e dua të regjistroj ndonjë gjë, ai më përgjigjet: “e di…e di… këtë e di.”
Nuk po duroja më. Kupa u mbush. I mblodha të gjitha sendet elektroshtëpiake, një mbrëmje në dhomën e pritjes, nga i pari tek i fundit dhe i detyrova të më dëgjonin me vëmendje. Kështu u thashë ato ç’kisha për t’u thënë. E fillova me një batutë humoristike për të ulur pak tensionin dhe pastaj i kapa dhe analizova problemet në thelb, një nga një. M’u duk se më kuptuan. Pati edhe disa duartrokitje aty nga fundi i fjalimit.
Dy mbrëmje më vonë isha duke parë një program të bukur që e ndiqja gjithnjë, kur televizori, papritur filloi të hidhet përpjete, sa andej-këtej nëpër sallon. I bërtita. Hiç… vazhdonte të kërcente si kangur i dehur. Nuk e mbajta dot më veten. E mbërtheva nga kordoni i korrentit dhe u hodha mbi të duke e goditur në ekran me grushte, deri sa u shfreva mirë. Pastaj mora antenën dhe ia shtrembërova në trup: “Mua më duket se fola qartë…”, i bërtita.
Të nesërmen, në mëngjes herët, duhet të shkoja te dentisti. E ka studion në katin e gjashtëmbëdhjetë të një pallati afër meje. Edhe këtu ashensori është me urdhër vokal. “Thoni në ç’kat doni të shkoni, ju lutem”. “Në katin e gjashtëmbëdhjetë, faleminderit”. U mbyllën dyert. Filloi të ngjitej, kur papritur dëgjoj prapë zërin… “Ti je ai që rrahe televizorin mbrëmë?!”… më tepër se panik… ç’farë po ndodhte… . Më shpuri larte e poshtë pallatit për nja gjysmë ore, pa i hapur dyert, për të më lëshuar më vonë (me një sharje ofenduese mbi seksualitetin tim), në katin përdhes.
Dhe nuk ka mbaruar me kaq. Më vonë mora në telefon nënën , e cila më njoftoi se babanë e kishin pushuar nga puna. Dymbëdhjetë vjet kishte im at në atë fabrikë dhe tani e kishin zëvendësuar me një makinë që bën të njëjtën punë që bënte babai, por shumë më mirë. Sikur të mos mjaftonte dhe kjo… nëna ime do të blejë një makinë të tillë pasi e di që babai kur është në shtëpi nuk bën asgjë.
NË GJUETI TË DRERIT TË EGËR
Kjo është megjithmend e pabesueshme. Njëherë vrava një dre të egër. Shkoja për gjah, sipër, në kufi me Kanadanë. Atje ka shumë drera të egër. E lidha, e futa në baulen e makinës dhe po kthehesha gjithë qejf në New York.
Kujtoja se e kisha vrarë, por në fakt plumbi e kishte kapur shkarazi. Isha akoma në autostradë, afër New Yorkut, kur dreri i egër përmendet. Ku të veja…?! Unë me një dre të egër e të gjallë në makinë! Në shtetin e New Yorkut është e ndaluar rreptësishtë të udhëtosh me një dre të egër të gjallë në makinë ditët e marta, të enjteve dhe të shtunave.
Një miku im, atë mbrëmje, organizonte një festë me kostume dhe maska, diku në periferi të qytetit.
U tha u bë! Vendos të shkoj në festë. I bie ziles dhe derën e hap miku im. “Mora dhe gruan me vete” i them të zotit të shtëpisë dhe i tregoj drerin e egër. Ai na prezanton me gjithë të ftuarit e tjerë. Dreri u miqësua menjëherë me të ftuarit e tjerë me kostume e maska dhe kjo me qetësoi disi.
Në mesnatë filloi dhënia e çmimeve për kostumin me maskë më të bukur. Bashkëshortët Berkowitz, të veshur të dy si drerë të egër, fituan çmimin e parë. Aty ndodhi ajo që nuk doja të ndodhte. Drerit tim iu duk e padrejtë ndarja e çmimeve dhe filloi të godiste me brirë bashkëshortët Berkowitz. Godit ky, e godit ata… një përleshje e vërtetë në sallonin e vilës.
Mbërthej drerin, e nxjerr përjashta, e lidh dhe e fus prapë në baulen e makinës. Vendos të drejtohem drejt pyllit për ta lënë atje përfundimisht. Tersi, nuk ka për të m’u ndarë këtë fundjavë… nuk kisha larguar nga festa drerin tim, por burrin e çiftit Berkowitz. Të udhëtosh me një hebre të lidhur në makinë në shtetin e New Yorkut është rreptësishtë e ndaluar me ligj, sidomos ditët e marta, të enjteve dhe të shtunave. E lë në pyll dhe largohem. Fati i tij i zi! Kishte kaluar një gjahtar pak më vonë dhe e kishte vrarë.
Tani trupi i tij i balsamosur ndodhet në klubin e gjahut të një lagjeje perëndimore të New Yorkut.
Ironia e fatit… është i vetmi klub gjahu i New Yorkut ku nuk lejohet hyrja e hebrejve!
VUAJTI SHUMË?
Kisha disa ditë që ndieja një dhimbje të vogël. Vinte diku aty nga fundi i toraksit. Isha i sigurt që kishte të bënte me stomakun… patjetër djegie stomaku. Gruaja ime di të gatuaj vetëm një gjellë: mish pule me lëng Himmler. Unë e quaj recetë kuzhine naziste.
Nuk doja të shkoja te doktori. Të paguaja 20 dollarë kot për të konfirmuar që ishte një aciditet banal stomaku?
Takoj rastësisht mikun tim Eggs Benedits dhe në bisedë e sipër marr vesh se edhe ai kishte një dhimbje që i vinte nga fundi i toraksit. Pak a shumë të njëjtat simptoma të dhimbjes time. I mbush mendjen të shkojë te doktori dhe ai ashtu bën. Rezultati: djegie stomaku. 25 dollarë kishte paguar, për një vizitë pesë minuta. I kënaqur që kurseva 25 dollarë, përshëndetem me Eggsin dhe kthehem në shtëpi.
Pas dy ditësh, e marr në telefon për ta pyetur si u bë, kur e ëma e tij më jep lajmin tragjik: Eggsi kishte vdekur!
I llahtarisur, i hipi taksisë dhe me një frymë në spital. Bëj të gjitha analizat dhe kontrollet që më këshilloi doktori. 110 dollarë më kushtuan. Rezultati: djegie në stomak.
Dal dhe shkoj të ngushëlloj nënën e Eggsit. “Vuajti shumë?”, e pyes. “Jo”, më tregon “vdiq menjëherë. E shtypi një makinë”.
NINULLA
Një mbrëmje, po shikoja në televizor një program interesant, të Ed Sallivanit. Kishte ftuar një nga hipnotizuesit më të famshëm të Amerikës, një farë… Graet Rinaldo. Aty nga mezi i emisionit, ky Rinaldua, thërret katër djelmosha nga publiku dhe tak-fak, i hipnotizon. “Ju tani nuk jeni më njerëz, por zjarrfikëse”, u thotë dhe të katër djelmoshat filluan të ulërinin si zjarrfikëse nëpër studion televizive.
Mua, ashtu siç isha i shtrirë në divan, më zuri një gjumë që më këputi brenda pak minutash. Një gjumë i rëndë, i çuditshëm. Pas dy orësh, zgjohem, fik televizorin dhe shkoj te dollapi i rrobave. E hap dhe vesh një kostum fanellate, të kuq, të cilin kisha vite pa e përdorur. Dal në rrugë, ia fus vrapit dhe filloj të ulërij, siç bën sirena e zjarrfikëses. Në kryqëzimin me rrugën nr.14, përplasem me një të panjohur, edhe ai i veshur me kostum të kuq dhe ulërinte si puna ime. Vrapojmë të dy bashkë në drejtim të Greenwich Village. Disa minuta më vonë shikojmë dy tipa, të veshur edhe ata me kostum të kuq, që po vraponin duke ulëritur, por në drejtim të kundërt me neve. Na ftojnë të shkojmë me ta, pasi ata e dinë ku ka shpërthyer zjarri dhe se ekuipazhi komplet i zjarrfikëses përbëhet prej katër vetash. Kështu bëjmë. Vrapo e ulëri nëpër natë, tamam si një zjarrfikëse e vërtetë.
Në kryqëzimin me rrugën nr.86 na ndalon makina e policisë. Na ngatërrojnë për katër të dehur dhe kërkojnë të na arrestojnë e të na fusin me zor në makinën e policisë. Unë qesh me të madhe duke u tallur me policët e duke u thënë: “Qenkeni me të vërtetë hajvanë. Si mund të hyjë një zjarrfikëse në një makinë policie!?”
Përgatiti për botim Hiqmet Meçaj
(Botuar në “Gazeta e Athinës”, janar 2010)
RROFTË VARGASI!
(Përktheu: Ben Meçe, Bolonjë)
COPËZA NGA DITARI I NJË REVOLUCIONARI
3 qershor: Rroftë Vargasi! Sot u arratisëm në kodra. Të fyer dhe të ofenduar nga shfrytëzimi që po i bën vendit tonë të vogël regjimi i korruptuar dhe mashtrues i Arroyos, vendosëm të dërgonim Julion, në pallatin qeveritar, me listën e ankesave dhe kërkesave tona, të radhitura në mënyrë të përkryer dhe shumë të arsyeshme, sipas mendimit tim. Impenjimet e shumta, (gjoja), të Arroyos, nuk e lejuan, qoftë edhe për një çast, të priste zëdhënësin tonë dhe e shkarkoi atë te njëri nga ministrat e tij, i cili premtoi se do ta merrte në konsideratë peticionin tonë. Mirpo, më përpara, donte të shikonte se sa kohë mund të qëndronte Julio duke qeshur me kokën të zhytur në llavë të nxehtë.
Pas disa incidenteve të tilla vendosëm më në fund të merrnim situatën në dorë nën udhëheqjen e ndritshme dhe largpamëse të Emilio Molina Vargasit. Kjo është tradhti burra, – bërtitëm me sa fuqi kishim kur e morëm vesh, – dhe do ta shohim ku do i dalë fundi! Po shtriqesha me kënaqësi në vaskën e mbushur me ujë të vakët, kur, për fat të keq, më informuan se policia po më gjëmonte për të më kapur, e ndoshta për të më varur. Me një shkathtësi prej kaprolli dola nga vaska, por pa e parë vendosa këmbën mbi sapun dhe një shkarje e vrullshme më shpuri deri në oborr. Arrita të frenoj duke goditur me turi një kolonë dhe vetëm aty e pashë se copëzat e bardha që po më dilnin nga goja nuk ishin çimçakizë, por dhëmbët e mi. Megjithëse lakuriq e me surratin të shtypur, shpirti i të mbijetuarit më dha fuqi të hidhem mbi kalin tim, El Diablo dhe me një ulërimë prej rebeli të vërtetë arrita të largohem. Kali bëri gati dhjetë metra dhe nuk e di përse nguli këmbët e para e vendosi të mos vrapojë më, duke më hedhur në tokë. Për fat rashë me këmbë dhe i vetmi dëm ishte krisja e falangjeve të dy gishtave të vegjël.
Kur të vinë të këqijat hapu derën: Ia kisha mbathur nga sytë këmbët, kur papritur u kujtova për printerin, nuk doja t’u lija armiqve një armë të tillë politike, do të ishte një provë shumë e fortë kundër meje. U ktheva nga kisha ardhur për ta marrë. Printeri ishte aq i rëndë saqë nuk e ngrija dot as me ndonjë levë e jo më me trupin tim të brishtë gjithë gjithë pesëdhjetë kile. Kur arriti policia, dora më kishte ngecur në tamburin rrotullues dhe printeri që nuk e morra vesh pse u ndez papritur, po më stamponte në gjoks faqe të një libri të Marksit. Mos më pyesni si arrita të hidhem nga dritarja e të shpëtoja, se as vet nuk e di. Për fat të mirë u a hodha policëve dhe arrita të strehohem në kampin e Vargasit.
4 qershor: Ç’paqe është këtu, mbi kodra, nën këtë qiell të pastër e tërë yje! Jemi një grup kompakt luftëtarësh të bashkuar në një qëllim të përbashkët. Megjithëse i ka njohur dhe i vlerëson meritat dhe përpjekjet e mia në realizimin e fushatave, Vargasi është i mendimit se unë kam cilësi të pashoqe si kuzhinier. Nuk është punë e lehtë me skamjen që na rrethon, por dikush duhet ta bëjë. Gatimi im i parë mund të konsiderohet si një sukses i madh. Jo të gjithë luftëtarët janë dakort me përdorimin e hardhucave në gatim edhe pse e dinë se këtu nuk është as vendi, as kuvendi për pretendime. Është edhe një pakicë e vogël që kanë disa paragjykime mbi zvarranikët. Pikërisht e quaj sukses darkën e parë pasi përfundoi mirë e bukur, pa asnjë lloj incidenti.
Sot dëgjova rastësisht Vargasin tek fliste dhe m’u duk mjaft optimist. Ka besim të patundur se do të arrijmë të kemi kontrollin e plotë të kryeqytetit, diku aty nga mesi i dhjetorit. Nga ana tjetër, vëllai i tij Luixhi, që ka një natyrë tipike prej vëzhguesi të rafinuar, mendon se periudha është më e shkurtër, pak a shumë përpara se të vdesim të gjithë prej urie. Vëllezërit Vargas zihen shpesh me njëri tjetrin për strategjitë ushtarake apo për pozicionin politik që duhet të mbajmë. Është e vështirë të imagjinosh që këta dy komandantë rebelë, jo më shumë se një javë më parë, punonin si lustraxhinj këpucësh pranë hotelit Hilton. Ndërkohë ne presim.
10 qershor: Sot dita më iku duke bërë stërvitje. Kemi bërë ndryshime rrënjësore: nga një bandë e paorganizuar dhe diletante jemi shndërruar në një ushtri të fortësh. Në mëngjes, me Hernandesin u stërvitëm në përdorimin e machetes, asaj thikës së mprehtë që përdoret për prerjen e kallamave të sheqerit dhe, falë një përdorimi të zellshëm nga ana e shokut tim, zbulova se e kam grupin e gjakut 0. Gjëja më e mërzitshme këtu është pritja. Artuti ka një kitarë, po di të luajë vetëm një këngë “ Cielito lindo”. Në fillim luftëtarëve u pëlqente ta dëgjonin, ndërsa kohët e fundit ia kërkojnë ta këndojë gjithmonë e më rrallë. U mundova t’i gatuaja hardhucat në një mënyrë tjetër dhe mendoj se shokëve u pëlqeu, megjithëse vura re disa prej tyre të kthenin kokën mbrapsh kur përtypeshin.
Sot dëgjova përsëri Vargasin tek fliste. Bashkë me të vëllanë diskutonin mbi planet që do të ndjekin pas marrjes së kryeqytetit. Nuk e di çfarë posti do më japin pas revolucionit. Jam i sigurt se besnikëria dhe sinqeriteti im, që mund t’i krahasoj vetëm me ato të një qeni, do të vlerësohen patjetër.
1 korrik: Sot, një skuadër e përbërë prej shokëve tanë më të përgatitur, bëri një ndërhyrje në formë inkursioni në fshatrat këtu poshtë, me shpresë mos gjenin për të ngrënë, duke shfrytëzuar rastin për të eksperimentuar edhe shumë nga taktikat që kemi mësuar këtu. Për mendimin tim taktikat u aplikuan në mënyrë të përsosur. Edhe pse skuadra pothuajse u masakrua nga të rrahurat e fshatarëve, Vargasi e quan si një fitore morale. Ne të tjerët, që nuk morëm pjesë në aksion, qëndruam të shtrirë nëpër hijet e pemëve të kampit, ku Arturi na thyente qetësinë me kitarën e tij duke kënduar si gjithnjë “Cielito lindo”. Moralin e kemi të lartë, megjithëse ushqimet dhe armët janë pothuajse të paekzistueshme dhe koha kalon ngadalë. Për fat të mirë vapa, gati dyzet gradë, na detyron ta heqim mendjen shpeshherë nga hallet dhe problemet dhe për mendimin tim, është dhe shkaktare e gërhimave dhe e ndonjë gogësime tek-tuk që del nga gurmazet e shokëve.
Durim, do vijë edhe ora jonë.
10 korrik: Sot dita ishte e bukur, përveç faktit që ramë në një pritë të ushtarëve të Arroyos dhe pas luftimeve mbetën gjallë vetëm një e dhjeta e grupit. Ç’ka ndodhi ishte pjesërisht për fajin tim, pasi zbulova në mënyrë të pavetëdijshme pozicionin e grupit, me të bërtiturat, të ulëriturat dhe të hedhurit përpjetë, kur një merimangë e madhe vendosi të bëjë një pushim mbi këmbën time. Vetëm për pak sekonda nuk u tregova i shkathët ta hiqja insektin e tmerrshëm nga këmba, që gjeti një rrugë nëpër rrudhat e pantallonave dhe filloi të ngjitej lart duke më detyruar të vrapoja si i marrë poshtë te përroi. M’u deshën rreth dyzetë e pesë minuta zhytjesh, kërcimesh, rrokjesh me vetveten, heqje dhe veshje rrobash, deri sa ta detyroja merimangën të largohej nga trupi im. Menjëherë më pas ushtarët e Arroyos hapën zjarrin. Luftuam trimërisht, megjithëse sulmi i tyre ishte i befasishëm dhe na gjeti fare të papërgatitur, aq sa ushtarët tanë, dhjetë minutat e para, qëlluan vetëm njëri-tjetrin. Vargasi shpëtoi për qime nga katastrofa, kur një bombë dore i ra afër këmbëve. Më urdhëroi t’i hidhesha sipër bombës, i vetëdijshëm se do të ishte një gjest i lartë patriotik për kauzën tonë revolucionare, dhe ashtu bëra. Për arsye të pashpjegueshme bomba nuk shpërtheu dhe arrita të largohem gjallë nga vendi i ngjarjes, megjithëse me dy pasoja të vogla: një tik nervoz dhe pamundësinë, qysh nga ai çast, i të fjeturit natën pa i shtrënguar dorën dikujt.
15 korrik: Morali i shokëve duket se është ende i fortë, përveç disa ndodhive me rëndësi të vogël. Njëra, për shembull, u provokua nga Migueli, që kishte vjedhur disa bomba tokë-tokë dhe i ngatërroi gabimisht me bomba tokë-ajër, kështu që, gjatë tentativës për të rrëzuar ndonjë aeroplan të Arroyos, na hodhi në erë përfundimisht gjithë kamionët tanë. Kur kërkoi ta kalonte ngjarjen në aspektin komik, Joseja nuk duroi dot më dhe aty plasi grushti. Më vonë u pajtuan dhe dezertuan bashkë. Dezertimi, në atë moment të vështirë, mund të kishte arritur të shndërrohej në një problem të madh, por falë frymës optimiste që qëndron akoma lart, dezertuan vetëm tre vetë në katër. Unë, natyrisht, i mbeta besnik kauzës revolucionare dhe vazhdoj të merrem me gatim edhe pse shokët më duket se nuk e kuptojnë rëndësinë e detyrës së kuzhinierit. Në fakt, më kanë kërcënuar me vdekje po qe se nuk shpik ndonjë gjë tjetër veç hardhucave. Ndonjëherë ushtarët bëhen si fëmijë, po unë shpresoj akoma, se në një nga këto ditë, do arrij më në fund t’u bëj ndonjë surprizë të këndshme. Ndërkohë rrimë ende shtrirë rreth kampit dhe presim. Vargasi ecën para-mbrapa në tendën e tij, ndërsa Arturi është ulur nën një pemë dhe vazhdon të luajë në kitarë “Cielito lindo”.
1 gusht: Megjithse gjendja e përgjithshme është e kënaqshme, në jetën e kampit kanë filluar të shfaqen disa pakënaqsira të vogla që herë pas here transformohen në situata të pakëndshme. Gjëra të vogla, natyrisht, të kapshme vetëm nga syri i një vëzhguesi ekspert. Ka pasur disa të qëlluara me thika ndërmjet shokëve dhe sherret e zënkat këto kohët e fundit janë shpeshtuar goxha, bile edhe një tentativë nga ana e disave për të vjedhur armët në depon e municioneve. Për fat të mirë nuk përfundoi me sukses, pasi Jorges, fishekzjarret që kishte vjedhur, iu ndezën papritur në xhep. Të gjithë ia mbathëm vrapit me përjashtim të të gjorit Jorge që ca nga frika, ca nga fishekzjarret, bëri një fluturim prej disa metrash në ajër për t’u rrokullisur pastaj poshtë nëpër lëndinë duke përfunduar në duart e armiqve, tamam si cjapi te kasapi.
Të njëjtën mbrëmje, pasi u shërbeva shokëve shishqebapë me mish hardhucash, shpërtheu kryengritja. Disa nga shokët më mbërthyen nga këmbët e duart ndërsa, Ramoni më godiste vazhdimisht me qemshé. Shpëtova për mrekulli falë një rrufeje edhe pse për fat të keq vrau tre nga luftëtarët tanë. Kur mendonim se çdo gjë kishte përfunduar, Arturi, për të qetësuar gjakrat, mori kitarën dhe filloi të këndonte “Cieliti lindo”. Tre a katër nga luftëtarët, ata që nuk merrnin vesh fare nga muzika, e kapën, e çuan pas një shkëmbi dhe e detyruan të hante kitarën.
Për t’u përmendur, një lajm shumë pozitiv: njëri nga diplomatët e Vargasit arriti të firmosë një pakt me shërbimet sekrete CIA-n, të cilët si shpërblim për besnikërinë tonë politike u zotuan se do të na furnizonin me rreth pesëdhjetë pula të pjekura.
Vargasit kohët e fundit, i ka lindur dyshimi se fitorja përfundimtare e revolucionit, e parashikuar për muajin dhjetor, ndoshta ka qënë pak e përshpejtuar. Hartat gjeografike dhe skicat taktike i ka lënë pothuajse mënjanë. Ka filluar të merret me studimin e yjeve dhe të astronomisë, bile ndonjëherë mundohet të bëjë ndonjë parashikim, gjithmonë në lidhje me fitoren finale, duke vëzhguar glasat e zogjve.
12 gusht: Gjendja sa vjen e po bëhet më e nderë. Për fat të keq, kërpudhat që mezi mblodha për të ndryshuar menunë, paskëshin qenë helmuese. Megjithse provokuan vetëm pak kriza të vogla stomaku, të shoqëruara me të vjella, nuk arrita të kuptoj se pse në mënyrë të pajustifikueshme u bënë të gjithë shumë nervozë.
Ata të CIA-s ekzaminuan edhe njëherë mundësitë tona në lidhje me fitoren e revolucionit dhe si rezultat ftuan Arroyon, me gjithë kabinetin e ministrave të tij, në hotelin Wolfie në Miami Beach.
Veç të ngrënave dhe të pirave, i dhuruan Arroyos edhe 24 bombardues reaktivë, e cila u interpretua nga Vargasi si një sjellje dyfytyrëshe në mardhëniet tona.
Morali duket akoma i lartë, ndërsa përqindja e dezertorëve është rritur megjithëse kufizohet në numrin e atyre që mund të ngrihen në këmbë e të arrijnë të ecin. Vetë Vargasi nuk duket në humor të mirë, bile ka filluar të koleksionojë bileta autobuzi. Tani mendon se jeta nën regjimin e Arroyos nuk është dhe aq e keqe. Ka mundësi të na mbledhë ne, pak luftëtarë që kemi mbetur, të braktisim përfundimisht idealet revolucionare dhe të krijojmë një orkestër me muzikë dasmash. Ndërkohë, shirat e shumta të ditëve të fundit kanë shkaktuar shkarje dherash dhe bashkë me to edhe kasollen ku flinin vëllezërit Juares. Ikën ashtu, në gjumë, pa e ndjerë fare. Dërguam një korrier tjetër te Arroya me listën e kërkesave tona të modifikuar tërësisht. Kërkesën kryesore, atë të dorëzimit pa kusht, e zëvendësuam me një recetë gatimi. Një gjellë e mrekullueshme e quajtur guacamole e cila ka fituar shumë çmime në konkurse të ndryshme gatimi. Mezi pres të marr vesh se si do reagojnë ndaj kërkesave tona.
15 gusht: Arritëm më në fund të marrim kryeqytetin! Ja dhe detajet: Pas një mbledhje të gjatë vendosëm njëzëri të përdornim armën e fundit të shpresave tona, misionin vetëvrasës, duke mos lënë mënjanë elementin surprizë. Marshimi nëpër xhungël ishte raskapitës. Lodhja dhe uria na detyruan ta ndryshonim pak vendimin tonë. Kur iu afruam Pallatit Presidencial, vendosëm të gjithë njëzëri të përdornim ndonjë gjest diplomatik të rafinuar, psh. T’i lëpinim këmbët diktatorit. U dorëzuam te rojet, të cilët me tytat e pushkëve të drejtuara nga kokat tona, na shoqëruan te salla ku na priste Arroya. Diktatori, pasi vlerësoi aktin tonë të të dorëzuarit vullnetarisht, na tha hapur e troç se çfarë do të na bënte. Vargasit do ia merrte zorrët dhe do ia varte në një pemë, ndërsa ne të tjerëve kishte ndërmend të na rripte të gjallë. Duke ekzaminuar situatën nën dritën e fakteve të fundit dhe duke patur parasysh panikun që na kapi në ato momente, ia futëm vrapit si të marrë duke u shpërndarë në të gjithë pallatin pa ditur as vet ku po venim. Ushtarët e Arroyos filluan të shtinin ku të mundnin. Unë dhe Vargasi arritëm të ngjiteshim nëpër shkallët e kateve të larta të pallatit dhe duke kërkuar një vend për t’i shpëtuar vdekjes, pa e ditur, u futëm në dhomën e gjumit të Madam Arroyos ku e gjetëm atë në një moment shumë intim pasioni me vëllanë e Arroyos. Mbetëm të katërt të shtangur deri sa vëllai i Arroyos nxori pistoletën dhe qëlloi. E shtëna shërbeu si sinjal për një grup mercenarësh të CIA-s që kishin ardhur aty me kërkesën e diktatorit për të spastruar kodrat nga prania jonë. Si shpërblim Arroya do t’i jepte leje shtetit Amerikan të hapte kioska për shitjen e hamburgëve në të gjithë vendin tonë të vogël. Mercenarët, që edhe ata nga ana e tyre nuk kishin ide të qarta për misionin për shkak të politikës së jashtme konfuze që po ndiqte Amerika javët e fundit, sulmuan gabimisht Pallatin Presidencial. Arroya me të tijtë dyshuan menjëherë në një dopjolojë nga ana e CIA-s dhe iu përgjigjën zjarrit. Në të njëjtën kohë, një komplot maoistësh për të eliminuar Arroyon falimentoi, pasi bomba që kishin fshehur në një panine me proshutë, shpërtheu parakohe duke shkatërruar pjesën e djathtë të pallatit dhe duke katapultuar nga çatia gruan dhe të vëllanë e Arroyos.
Pasi mori me vete një valixhe plot me çeqe të bankave zvicerane, Arroyo arriti të largohet nga dera e pasme e pallatit dhe t’i hipte avionit të tij privat. Piloti arriti të ngrihet në mes të breshërisë së plumbave, por për shkak të gjendjes të turbulluar të tij, të shkaktuar nga ngjarjet e fundit, ngatërroi një buton të vogël dhe pas disa sekondash avioni u ngul në pikiatë tamam në kazermën e mercenarëve duke u lënë të përfytyroni vdekjet dhe dëmet që shkaktoi.
Ndërsa jashtë ndodhte gjithçka tregova, komandanti ynë i shtrenjtë, Vargas, u drejtua nga zyra presidenciale, u ul te kolltuku duke i dhënë fund njëherë e mirë misionit tonë revolucionar. Pushteti u mor. Pak më vonë sytë i vajtën te frigoriferi në fund të zyrës. E hapi dhe filloi të hidhte në një pjatë të madhe gjithçka kishte brenda.
Festuam fitoren gjithë natën deri sa u dehëm e u bëmë bythë. Gjatë pijes diskutuam me Vargasin mbi vështirësitë e mëdha që na prisnin në udhëheqjen e vendit. Megjithse ai është për zgjedhjet e lira dhe demokracinë e pastër, preferon të presë deri sa populli ynë i dashur të piqet edhe pak politikisht. Gjatë kësaj kohe, që nuk e dimë sa do zgjasë, ka ndërmend të krijojë një qeveri të bazuar në monarkinë absolute dhe të drejtën hyjnore. Si shpërblim për besnikërinë time më emëroi përgjegjës të personelit të pastruesve të pallatit dhe më la nderin e madh të provoj unë i pari të gjitha ushqimet që do hajë ai këtej e tutje.
Përgatiti për botim Hiqmet Meçaj
(Botuar në “Gazeta e Athinës”, shtator 2006)
PËRMBLEDHJE E KORRESPONDENCËS
NDËRMJET GOSSAGE DHE VERDEBEDIAN
(Përktheu Ben Meçe – Bolonjë)
I dashur Verdeberdian,
mbeta shumë i dëshpëruar sot në mëngjes, kur, duke kontrolluar kutinë e postës, pashë se letra që të kisha dërguar në 16 shtator, në të cilën përfshihej lëvizja ime e njëzetedytë (kali në kutinë e katërt të mbretit), më ishte kthyer mbrapsht për shkak të një problemi të vogël postimi – kisha harruar të vija emrin dhe adresën tënde (si mund të jetë njeriu kaq frojdian!), bile kisha harruar të ngjisja edhe pullën. Që unë kohët e fundit kam qenë pak i çorientuar për shkak të luhatjeve të Bursës nuk është sekret, por nuk dua në asnjë mënyrë me këtë të shfajësoj neglizhencën time edhe pse në atë 16 shtator famëkeq grafiku spiral në rënie i oshilacioneve të aksioneve preku pikën më të ulët duke më shkaktuar humbjen e të gjitha kursimeve të mia dhe duke e shndërruar konsulentin tim financiar në përmasat e një zarzavateje.
Fakti që ti nuk e ke vënë re mungesën e kësaj letre, më shtyn të mendoj për një mungesë transparence dhe legaliteti nga ana jote, nejse… , ky qiell e di se të gjithë mund të gabojmë. Kështu e ka jeta, kështu e ka edhe loja e shahut. Tani që gabimi doli mbi ujë duhet menduar për ta ndrequr. Në qoftë se ke kortezinë dhe xhentilesën të lëvizësh kalin tim në kutinë e katërt të mbretit, them se mund të vazhdojmë më me preçizion këtë lojën tonë të vogël shahu. Paralajmërimi që më bëje në letrën e fundit, të cilën e mora sot në mëngjes, është një alarm fallco. Po të rishikosh edhe njëherë lojën nën dritën e gabimit që zbulova sot, do vësh re menjëherë se është mbreti yt, në fushë të hapur dhe i pambrojtur nga sulmi i dy oficerëve të mi egërsira, që rrezikon të kapet mat. Çfarë ironie pasojat dhe fatkeqësitë e kësaj lufte në miniaturë! Ky është fati, i dashur, një moment dhe çdo gjë rrotullohet në të kundërt. Të lutem edhe njëherë të pranosh faljet e mia më të sinqerta për harresën që na shkaktoi këtë problem të vogël. Pres lëvizjen tënde të ardhshme.
Po të dërgoj pra lëvizjen time të dyzetepestë: kali im ha mbretëreshën tënde.
Sinqerisht Gossage
Gossage,
e mora këtë mëngjes letrën ku më dërgove lëvizjen tënde të dyzetepestë (kali yt ha mbretëreshën time?) dhe bashkë me të edhe shpjegimin e gjatë të korrespondencës tonë të mezit të shtatorit që mua nuk më ka ardhur. Sipas teje, duke i besuar një letre të humbur njëzetetre lëvizje më parë, kali yt, që unë e kam përlarë shumë lëvizje më parë asaj të njëzetedytës, mund të ndodhet në kutinë e katërt të mbretit? Nuk arrij të kuptoj një gabim të tillë pasi më kujtohet shumë mirë se në lëvizjen e njëzetedytë ti ke çuar toren në kutinë e gjashtë të mbretëreshës, të cilën më vonë e sakrifikove në një nga ata gambitët e tua të çuditshëm që dalin gjithnjë me humbje.
Aktualisht kutia e katërt nga ana e mbretit është e zënë nga toria ime dhe duke të kujtuar se ke kohë që ke mbetur pa kuaj më thuaj se me çfarë kali po e ha mbretëreshën time? Ti i ke të gjithë gurët e bllokuar dhe e vetmja lëvizje që mund të bësh është mbreti në kutinë e katërt të oficerit – një sugjerim që po marr mundimin të bëj dhe të të lë kohë të mendosh lëvizjet e tjera… nejse ti e di vetë… .
Lëvizja ime e dyzetegjashtë është ngrënia e mbretëreshës tënde dhe njëkohësisht shah. Tani më duket se loja u bë plotësisht e qartë dhe lëvizjet që do pasojnë kam përshtypjen se do të jenë më të shpejta e të sakta njëkohësisht.
Të fala Verdebedian
Verdebedian,
sapo mbarova së lexuari me shumë kujdes letrën tënde të fundit dhe u çudita jashtë mase nga lëvizja jote e dyzetegjashtë në të cilën ti më ha mbretëreshën në një kuti ku mbretëresha ime ka rreth pesëmbëdhjetë ditë që nuk ndodhet më. Pas disa llogaritjeve dhe rishikimeve të kujdesshme më ngjan se e kuptova shkakun e konfuzionit dhe ngatërresave të tua. Që torja jote të ndodhet në kutinë e katërt të mbretit është e pamundur, ashtu siç është e pamundur të gjesh në këtë botë dy flokë dëbore njëlloj. N.q.s do t’i kthehesh lëvizjes së nëntë të kësaj loje, do ta kuptosh se unë atë tore tënden e kam ngrënë qysh me kohë. Ishte ajo sakrificë që ti doje të bëje në fillim për të më sulmuar në qendër dhe që për fat të keq të kushtoi humbjen e të dyja toreve.
Çfarë kërkojnë akoma dy toret e tua në kutinë e shahut? Dua të të sqaroj edhe njëherë atë çfarë ka ndodhur: lëvizja ime e njëzetedytë të hutoi dhe turullosi aq shumë saqë nuk vure re që mungonte letra me lëvizjen time pasardhëse dhe ç’bëre? – dy lëvizje njëherësh, duke i garantuar vetes një avantazh të padrejtë. Më thuaj që nuk është e vërtetë?!
Ajo që ndodhi – ndodhi dhe është e pamundur t’i kthehemi prap nga fillimi. Mënyra më e bukur është që ti të më lejosh të bëj edhe unë dy lëvizje njëherësh. Drejtësia është drejtësi! Me pak fjalë lëvizja ime e parë është: ushtari ha oficerin dhe meqë tani mbretëresha jote është e zbuluar, po ai ushtar ha edhe mbretëreshën.
Mendoj se tani mund të vazhdojmë lojën të qetë dhe pa pengesa të tilla.
Me sinqeritet Gossage
P.S. Po të bashkëngjis me këtë letër një skemë të pozicioneve të gurëve në kutinë e shahut. Siç do e shohësh mbreti yt ndodhet i zbuluar në mes të fushës dhe komplet i pambrojtur nga egërsia e gurëve të mi. Përshëndetjet e mia më të përzemërta.
Gossage,
sot mora letrën tënde të fundit dhe megjithëse ke shumë skarsitet në koherencë, prap arrij të kuptoj shkakun e turullosjes tënde. Në skemën që më dërgoje duket qartë se ne të dy kemi rreth gjashtë javë që luajmë dy lojra komplet të ndryshme. Loja ime përputhet në çdo pikë me korrespondencën tonë, ndërsa ajo e jotja ndjek kritere empirike dhe joracionalë. Lëvizja e shumëpërfolur e kalit, ajo e letrës së humbur, është e pamundur të bëhet ashtu siç pretendon ti, pasi duke qënë në anë të fushës, në kolonën e fundit, ky kalë do të përfundonte direkt e brenda në tabakanë në anë të fushës.
Përsa i përket lejes që më kërkon: nëse mund të kthesh dy lëvizje njëra pas tjetrës (gjithmonë për faj të asaj letrës së humbur), mua më duket se ti ke qejf të tallesh i dashur. Të lejoj vetëm lëvizjen e parë (ti më ha oficerin) por kurrsesi të dytën. Meqënëse tani e kam radhën unë, kundërpërgjigjem duke të ngrënë mbretëreshën me tore, edhe pse ti vazhdon të jesh i bindur se unë nuk kam më tore.
Duke e mbyllur, ajo skemë që në fantazinë tënde paraqet gjendjen aktuale të gurëve, më sjell ndërmend ndonjë skeç të vëllezërve Marx, pasi është shumë qesharake por në kundërshtim të plotë me atë çfarë ke lexuar te libri i Traktatit Të Shahut të Nimsowitsch, të cilin e vodhe në bibliotekë dimrin e kaluar, duke e fshehur poshtë bluzës. Këtë nuk e kundërshton dot, sepse të kam parë vet me këta dy sy. Të këshilloj ta studiosh këtë skemë që po të dërgoj dhe t’i rregullosh gurët vetëm siç janë këtu. E vetmja mënyrë për të mbaruar këtë lojë pa ngatërresa dhe keqkuptime.
Me besim të plotë Verdebedian
Verdebedian
Nuk dua të zgjas e stërgjas një diskutim që ka lindur dhe po vazhdon me shumë ngatërresa (e kam marrë vesh për sëmundjen që ke kaluar kohët e fundit, duke i njohur edhe pasojat, por vetëm tani po konstatoj se të paska krijuar një frakturë të keqe në raportet e tua me realitetin) prandaj përfitoj nga rasti për të zgjidhur këtë lëmsh para se ai të kthehet përfundimisht në një konkluzion kafkian.
Po ta kisha ditur më parë se ti nuk je nga ata burra që e pranon gabimin dhe më lejon të bëj dy lëvizje njëherësh, siç ke bërë ti, nuk do ta kisha ngrënë kurrë oficerin tënd me ushtarin tim. Sipas skemës tënde këta dy gurë nuk mund të hahen me njëri tjetrin. Po të kujtoj se këtë lojë e kemi nisur në përputhje të plotë me Rregulloren e Federatës Ndërkombëtare të Shahut dhe jo me rregullat e Federatës së Boksit të New Jorkut. Duke mos dyshuar kurrë në aftësitë e tua për të ngrënë mbretëreshën time, vë re me keqardhje një mënyrë tënden diktatoriale dhe arbitrare në maskimin e gabimeve taktike. Për fat të keq dhe për këtë mungesë transparence gjatë kësaj loje nga ana jote, nuk arrij dot të llogaris me ekzaktësi pozicionin e kalit tim, prandaj kam ndërmend t’ia lë fatit. Do të mbyll sytë dhe do ta hedh në kutinë e shahut. Të bjerë ku të bjerë! Këtë të paktën duhet të ma pranosh. Vetën kështu kjo lojë mund të ecë përpara drejt fundit. Një element i tillë rastësor, mund t’i japë një ngjyrë të lezetshme.
Lëvizja ime e dyzeteshtatë: torja ha kalin tënd.
Me sinqeritet Gossage
Gossage,
sa kurioze kjo letra jote e fundit! E vullnetshme, koncize, lakonike, d.m.th. i ka të gjithë elementët për t’u quajtur komunikuese me shumicën e ambienteve të letërlexuesve, vetëm se Jean-Paul Sartre do ta quante patjetër NULITET. Mbeta në mënyrë të papritur i goditur nga një ndjenjë dëshpërimi, ndërsa në mend më kalonin copëza ditarësh që kam lexuar nuk e di se ku, të eksploratorëve të humbur në Polin e Veriut, apo të ushtarëve gjermanë që shkruanin nga Stalingradi. Duket qartë se si dëshirat e pabazta për integrim përplasen me realitetin e trishtuar që të paraqitet dhe vihen re shumë mirë veprimet kuturu drejt mirazheve të krijuara prej teje.
Kalova pjesën më të madhe të javës i dashur, duke u përpjekur të gjej fillin e kësaj loje dhe të sistemoj çorbën që ke arritur të gatuash me mënyrën tënde të të luajturit dhe të të konceptuarit të shahut, prandaj po mundohem të të sqaroj disa gjëra për hir të shpresës së madhe që kam që kjo lojë të përfundojë. Mbretëresha jote të ka lënë shëndenë, ka ikur, prandaj puthe fort dhe hiqe nga kutia ashtu siç duhet të puthësh fort edhe dy toret, t’i kam ngrënë me kohë, hiqi! Harroje edhe oficerin tënd, edhe atë ta kam përlarë! Tjetrin e ke në një pozicion aq tragjik, saqë për mua duhet t’i mbushësh sytë me lot dhe të përgatitesh për të keqen. Përsa i përket kalit, që edhe këtë e ke humbur megjithëse në mënyrë të denjë, po që prap e ke të vështirë të ndahesh prej tij, po të bëj një lëshim, që qysh nga koha kur persianët kanë shpikur lojën e shahut e deri më sot, nuk e ka parë e dëgjuar asnjeri. Po të lejoj ta rifusësh prap në fushë edhe pse në pozicionin që dëshiron ta vendosësh do i bllokosh rrugën mbretit tënd. Këtë komplot që thure kaq bukur arrite ta kthesh në avantazh për mua. Ky kalë i hyrë në mënyrë ilegale po të siluron drejt fundit dhe natyrisht drejt humbjes së ndeshjes.
Lëvizja ime është: mbretëresha në kutinë e pestë të kalit, duke të paralajmëruar se lëvizjen tjetër do të kesh një shah të fortë.
Me përzemërsi Verdebedian
Verdebedian,
është e qartë se tensioni i vazhdueshëm i shkaktuar nga mbrojtja e shumë pozicioneve të vështira, për të mos thënë të pashpresë për t’u mbrojtur, ka shndërruar në dembel dhe shumë delikat mekanizmin e tërë aparatit tënd psiqik, duke e transformuar kapacitetin tënd të të arsyetuarit ndaj fenomeneve të jashtëm, në një diçka që për nga hollësia mund t’i ngjajë vetëm letrës higjenike. Nuk kam tjetër alternativë, veçse t’i jap fund kësaj ndeshjeje, kështu që të të liroj edhe ty njëherë e përgjithmonë nga ky tension i papërballueshëm, me shpresën e madhe që të mos mbetesh me ndonjë pasojë apo difekt.
Kali – po, kali! Në të shtatën e mbretëreshës. Shah!
Gossage
Gossage,
Oficeri në kolonën e gjashtë të mbretëreshës. Shah mat!
Më vjen keq që kjo ndeshje të ka sfilitur, por nëqoftëse fakti të ngushëllon sadopak, po të përmend se, shumë mjeshtra lokalë shahu, pasi kanë parë teknikën time të hollë, janë zhdukur nga qarkullimi dhe nuk duken më prej kohësh në asnjë nga klubet e mirënjohur të shahut.
Verdebedian
Verdebedian.
Toria në kolonën e shtatë të mbretit. Shah mat
Mos u mundo kot të arrish të studiosh këtë mënyrë të luajturi. Ndonjë terapi që do të bësh më vonë ka për të më dhënë të drejtë.
Gossage
(Përgatiti për “ADMET”, Andi Meçaj)
PROZË HUMORISTIKE SHQIPE
GAFUR SHAMETI
U lind në Kallarat të Vlorës. Është diplomuar në U.T. dega Gjeologji-Miniera. Ka qënë deputet i kuvendit popullor pas viteve ’90. Është autor i njohur i humorit. Ka bashkëpunuar pothuaj me të gjitha estradat profesioniste të Shqipërisë, kryesisht me atë të Vlorës. Është autor i dhjetëra komedive dhe i shumë çmimeve kombëtare. Për rreth dy vjet botoi dhe drejtoi të parën dhe të vetmen gazetë letrare të qytetit të Vlorës “Drita e Vlorës”. Ishte drejtues i parë i gazetës “Kallarati”. Është shpallur “Qytetar nderi i Labërisë”. Aktualisht jeton në qytetin e Vlorës.
LORI KAFE
(skeç)
Personazhet:
1 – Kadriu – Babai
2 – Zana – E shoqja
3 – Beni – I biri 7-8 vjeç
4 – Gagaçi – Gjiton i Kadriut
5 – Sokoli – Shef i Kadriut
(Ngjarja zhvillohet në shtëpinë e Kadriut. Beni është duke lozur me top. Në dhomë hyn Zana. )
Zana – Beni, lëre atë top tani se na more mentë. Ik në dhomë të bësh mësimet se vajti vonë.
Beni – Do pres babin se do më sjellë molto çipita. (Bie zilja e derës) Erdhi babi, erdhi babi. (Hyn Gagaçi me pizhame,me makinën e rrojës në dorë dhe një faqe me shkumë)
Gagaçi – (I mbahet goja) Moj gjitonkë? U kanë marrë antenën saç juve?
Zana – Na e vodhën mbrëmë.
Gagaçi – Ua kam vjedhur unë ë?
Zana – Ç’është ajo fjalë?
Gagaçi – Se djali juaj i ka thënë sot time shoqe, u bëra tym, ndaj erdha me një frymë.
Zana – Qetësohu të lutem qetësohu
Gagaçi – Ç’të qetësohem?
Zana – (Benit) Po ti or malukat, pse na ngatërron me komshinjtë? Kush të ka thënë ty që saçin e ka marrë ky?
Beni – Shiko, shiko si e dreth mami. Po babi moj, nuk tha babi mbrëmë që saçin e ka vjedhur Gagaçi?
Gagaçi – Ou! Ou!
Zana – (E kap për veshi) Cili babë të ka thënë ty, ë?
Beni – Po babi im moj, një babë kam unë s’kam njëqind? Budallaçka, nuk tha babi që Gagaçi është vjellhajdut?
Zana – Ua, ua, (matet ta qëllojë, ai ikën me vrap).
Gagaçi – Lere djalin po shiko të madhin. Do ta sqarojmë, do ta sqarojmë mirë kur të vijë Kadriu. Familje ngatërrestaresh (Largohet i nervozuar)
Zana – (I qepet prapa) Zoti Gagaç, zoti Gagaç! (Hyn Kadriu)
Kadriu – Ç’farë ke me Gagaçin ti, ë? Ç’farë ke me Gagaçin.
Zana – E di ç’na ka bërë yt bir sot, e di apo s’e di?
Kadriu – As dua të di fare, po më lini në hallet e mia (Ulet në karrike). Sot ma merr me miza, bezhzhzhzh ma bën.
Beni – Do të të ketë dalë fisha, dale, dale ta shoh unë (I fut dorën nga mbrapa)
Kadriu – Po ik or malukat se s’ta kam qejfin sot (E shtyn me dorë)
Zana – Po ti ç’farë ke sot që të kanë hipur kacabujt?
Kadriu – Ç’të mos të hipin kacabujt me atë maskara shef që kam në zyrë?
Zana – Prapë ke bërë llafe me të?
Kadriu – Po lëviz të gjithë gurët të më heq nga puna.
Beni – Kush do të të heq nga puna ty? Babi i atij Mir qullashit?
Kadriu – E, babi i atij shokut tënd…
Beni – Ta bëjë, ta bëjë, pa do ia përdredh kokën të birit.
Zana – (BENIT) Nuk janë muhabete për ty këto, po hajde të bësh mësimet. Edhe ti Kadri, mos i bëj këto biseda në sy të fëmijëve, se na e prishe djalin, po gjejmë belanë dhe me komshinjtë.
Kadriu – Ta marrë vesh jo djali po gjithë qyteti se kush është ai kokë çapaçups.
Beni – (Qesh me te madhe) Kokë Capaçups.
Zana – Beni! Ik në dhomë të thashë, se do të të rrah.
Kadriu – Lëre djalin dhe dëgjo mua. E di pse po e bën të gjithë këtë lojë ai? Se do që të sjellë në vendin tim, një Petro, Petro, kryebatakçiun e qytetit, ta ketë dorën e tij e të shvasë sa më shumë… i pa ngopuri, miliona ka vjedhur, naaa mullar i ka bërë, që mos i hëngërt.
Zana – Çudi, e shoqja duket goxha grua.
Kadriu – E shoqja? E shoqja është dhelpër fare.
Beni – Dhelpër? Mir qullashi qenka biri i dhelprës? Hopala do ta çmend atje në shkollë.
Zana – Bo, bo ky do na ngatërrojë edhe me shkollën. Kadri të lutem shumë, mos i bëj këto muhabete në sy të Benit.
Kadriu – Po dua të shfrej moj, të shfrej, se po më punon qindin. Pushti.
Beni – Babi! Më të gjatë se ty e ka pushkën ai?
Zana – (Kap faqet me duar) Pu, pu, lamë nam.
Kadriu – I vjen rrotull asaj, trashaluqes, sekretares me minifund Merit de, Merit.
Beni – I vjen rreth e rrotull e se kap dot?
Kadriu – E, se kap dot.
Beni – Qenka qullash si i biri.
Zana – Pa hajde këtu ti se e tepërove. (E kap për dore) Futu atje në dhomë të bësh mësimet. (Beni largohet) E di ç’ka bërë yt bir sot? I ka thënë të shoqes së Gagaçit që na ke vjedhur saçin.
Kadriu – Mire i ka thënë, ata e kanë vjedhur.
Zana – Po jo mo Kadri jo kështu. Këto lloj bisedash s’duhen bërë në sy të fëmijëve, se i edukojmë keq. (Bije zilja e derës) Ja erdhi, është Gagaçi, merru vetë me të (Hyn Sokoli)
Kadriu – Oooo, urdhëroni zoti shef, urdhëroni, mirësenerdhe (Zanës) Është zoti shef imi.
Zana – Gëzohem, urdhëroni, urdhëroni, uluni.
Sokoli – (Duke u ulur) Nuk u punon telefoni?
Zana – Ka nja dy ditë me difekt.
Sokoli – Kërkova në dosje dokumentet e privatizimit të magazive, nuk i gjeta dot. I kërkon urgjent kryetari.
Kadriu – Posi , i kam sistemuar unë në një dosje të veçantë, do pijmë kafen
e do shkojmë bashkë në zyrë.
Sokoli – Po djalin e vogël ku e kini?
Zana – Po bën mësimet.
Sokoli – Është në një klasë me djalin tim.
Kadriu – Siurdhon. Shkojnë si vëllezër me njëri tjetrin. (Hyn Beni) Ja erdhi.
Sokoli – Ky është Beni i tmerrshëm? Pa hajde, hajde një çik te xhaxhi. (Beni afrohet, Sokoli e përkëdhel, nxjerr një 1000 lekëshe ia zgjat)
Kadriu – Zoti shef, të lutem, të lutem zoti shef, nuk e kemi mësuar djalin të marrë lek se edukohet keq.
Beni – Ç’ia fut kotë ti babi. Këtu lekët i marrin ministrat e deputetët, e mos t’i marr unë (të gjithë qeshin)
Sokoli – Zhivë, zhivë qenka fare. (Benit) E di kush jam unë? Jam babi i shokut tënd të klasës, Mirit.
Beni – Babi i Mir qullashit? (Të gjithë qeshin. Beni i hedh lekët në tavolinë.) Merri nuk i dua.
Sokoli – Do jenë zënë me njëri tjetrin, punë fëmijësh.
Beni – Ik ore kokçapaçups.
Zana – (Kap faqet me duar) Uaaaa…
Kadriu – (I zënë ngushtë. Qesh me zor) E ka mësuar keq një gjiton që kemi lart. Ai i thotë koklakrame, ky i thotë kokçapaçups, (ia bën me shenjë Zanës të heqë djalin)
Zana – Hajde Beni tani të bësh mësimet.
Sokoli – Lëre, lëre djalin të rrijë dhe pak se qenka i lezetshëm. Do vijmë, do vijmë ndonjë ditë bashkë me gruan.
Beni – Do vish me atë dhelprën ë? E ka , e ka të gjatë bishtin?
Zana – Korba.
Kadriu – Po mere moj atë djalë fute të bëjë mësimet. (Zana e kap për dore)
Beni – Do ta pushosh nga puna babin tim ë? Që të vjedhësh më shumë vetë? (Sokoli ngrihet në këmbë)
Kadriu – Bërtet, po hiqe moj atë djalë se na meroi.
Beni – Vjedhhajdut. Naaaa… mullar i ke bërë, po mos i hëngërsh.
Sokoli – (I alarmuar) ika, ika unë…
Beni – Ku do vesh. Tek ajo trashaluqja me minifund që i vjen rreth e rrotull. E naaa s’e kap dot. Qullash. (Zana e rrëmben, e nxjerr dhe hyn përsëri e alarmuar)
Zana – Na fal, na fal zoti Sokol. Uluni. Uluni të pini kafen.
Sokoli – Kafen e piva unë, bile Lori kafe (hyn prapë Beni)
Beni – Edhe dëgjo këtu ti kokçapaçups. Po e pushove babin nga puna do ia përdredh mirë kokën qullashit.
Sokoli – (Vjen rrotull) Ku, ku… është dera. (Ikën me vrap)
Beni – Majmun.., sapun… (Zana me Kadriun i vërsulen ta kapin. Ai ulet. Ata përplasen kokë më kokë. Ai largohet. Të dy fërkojnë ballin. Hyn Gagaçi)
Gagaçi – Kadri kush ta ka vjedh saçin tyja.
Zana – Bobo edhe ky na u desh. (largohen të dy bashkë me Kadriun)
Gagaçi – (Ikën pas tyre) Po nuk u sqarua saçi, nuk lëviz këtej Gagaçi. (del).
TENDERI
(skeç)
Personazhet:
1 – Skënderi – Drejtues tenderi
2 – Qibini – Kërkues për tender
3 – Gëzimi – Kërkues për tender
4 – Keti -Kërkuese për tender
5 – Vangjeli – Kontroll i shtetit
(Skena: Zyrë me një tavolinë dhe një karrike. Në paraskenë hyn Qibini me një zarf në dorë, afrohet në mes të skenës, zgjatet të shikoj mos ka njeri në zyrë, shikon orën.
Qibini – S’paska ardhur akoma (hyn Gëzimi me një zarf, edhe ai shikon nga zyra, pastaj kthehet nga Qibini)
Gëzimi – Ju përse po prisni?
Qibini – Hiç… po ju?
Gëzimi – (ngre supet) Edhe unë hiç (hyn Vangjeli me një zarf të madh në dorë, shikon nga zyra pastaj i drejtohet Gëzimit)
Vangjeli – Ju çfarë prisni?
Gëzimi – Hiç… po ju?
Vangjeli – Edhe unë hiç. (të tre ulen tek podi i skenës, nxjerrin gazetat fillojnë të lexojnë, fytyrën ua ka mbuluar gazeta. Hyn Keti me minifund, me një zarf në dorë. Të tre nxjerrin kokën nga cepi i gazetës, shikojnë Ketin nga këmbët. Keti kthen kokën dhe shikon, ata mbulohen me gazetë. Keti afrohet në mes të skenës, zgjatet të shikoj nga zyra, ata ngrihen përgjysmë me gjithë gazetë, dhe nga poshtë gazetës shikojnë këmbët e Ketit. Keti kthen kokën t’i shikojë ata ulen dhe rrëzohen, pastaj ngrihen dhe bëjnë sikur lexojnë. Keti bën dy – tre xhiro para tyre, ata e shoqërojnë me lëvizje koke, me fytyrë të mbuluar nga gazeta.)
Keti – Më falni ju çfarë prisni?
Të tre – (Ulin gazetën) Hiç… Po ti?
Keti – (Ngre supet) Hiç. (Hyn Skënderi me një çantë të madhe, kalon para tyre. Të katër ngrihen në këmbë dhe e përshëndesin. Edhe Skënderi ua kthen përshëndetjen.)
Skënderi – Besoj se keni ardhur për tenderin?
Të katër – Si urdhëron.
Skënderi – Ju lutem do të hyni një e nga një, kështu e përmban rregullorja. (Largohet në zyrë, ulet në tavolinë. Të katër shtyhen me njëri tjetrin kush të zërë radhën i pari. Hyn i pari Qibini me zarfin në dorë. Skënderi teshtin.)
Qibini – Shëndet (tund zarfin), qënkeni ftohur zoti shef.
Skënderi – Ç’të mos ftohesh… punojmë si kuaj 16 orë në ditë. Ç’t’i bësh na ra bara ne ta ndreqim Shqipërinë, kombin, atdheun tonë të shtrenjtë. Kemi thënë që do ta shpiem në Evropë apo jo?
Qibini – Ashtu është (tund zarfin)
Skënderi – Po atë zarf çfarë e ke?
Qibini – (qesh) Do vemi në Europë apo jo? (I zgjat zarfin)
Skënderi – A të lutem mos më komprometo.
Qibini – Një kafe është zoti shef.
Skënderi – (Rrëmben zarfin) Jo po ta dini, ju po e prishni Shqipërinë… Po sa ka brenda?
Qibini – Dhjetë përqindëshi. (të tre shikojnë nga cepi i skenës veprimet brenda)
Keti – E moriiii.
Gëzimi – Na la me gisht në gojë.
Skënderi – (Qibinit) Prisni jashtë ju lutem sa të takoj formalisht dhe ata të tjerët (Qibini del i gëzuar duke fërshëllyer. Hyn Gëzimi.)
Gëzimi – (tund zarfin. Këndon:)
Do ja themi dhjetë
Na bëhen dymbëdhjetë
Dhjetë përqind të dha Qibini
Dymbëdhjetë të jep Gëzimi
Skënderi – Sa, sa ke brenda?
Gëzimi – Dymbëdhjetë përqind zoti shef.
Skënderi – (rrëmben zarfin) Foli, foli atij që doli.
Gëzimi – (del me nxitim, thërret) Qibin! Qibin të kërkon shefi
Qibini – (Gëzimit) Hë ma fute? I dhe më shumë (Hyn brenda)
Skënderi – Ç’është ky zarf që më dhe more zotni? Unë kujtova se mos ishin dokumentet e tenderit? Kë do kompromentosh ti? Po e di ç’të bëj unë, unë thërras policinë në moment.
Gëzimi – (Qibinit) Shumë keq zoti Qibin, shumë keq, tenderat fitohen me djersën e ballit dhe jo me allishverish.
Skënderi – (Qibinit) Mere zarfin dhe ta mbyllim me kaq. (Qibini merr zarfin, ikën kokë ulur, ulet në paraskenë i mërzitur.) Zoti Gëzim tenderi pothuaj është i juaji. Prisni përjashta të merrni përgjigjen zyrtare. Hyn Keti. Skënderi e shikon nga këmbët. Keti ecën ngadalë, rrotullohet rreth tij duke kërcyer napolonin. Fillon të kërcej dhe shefi. Gëzimi dhe Vangjeli i shikojnë nga paraskena. Keti i vë zarfin në ballë.
Gëzimi – Bo, bo, ma futi kjo më duket. (Keti djeg shaminë duke kërcyer. Skënderi me zarfin në dorë kërcen edhe ai. Hyn Vangjeli) .
Qibini – (Duke numëruar paratë, bërtet) Ouuu (Vangjeli dhe Gëzimi kthejnë kokën)
Vangjeli – Ç’pate?
Qibini – Më ka mbajtur një pako me dhjetëmijshe. (tenton të hyj brenda, ata e shtyjnë)
Keti – (Skënderit) Ke 15% brenda.
Skënderi – 15%?
Keti – Aq nxinte zarfi.
Skënderi – Foli, foli atij që doli.
Keti – (Del me poza dhe flet) Ai që doli të hyj prapë.
Gëzimi – Eh, Eh ma fute moj minifunde. (hyn brenda) Më kërkuat zoti shef?
Skënderi – Zoti Gëzim, e studiova me vëmendje zarfin tuaj. Mirë i kishe bërë llogaritë. Po zonjusha i ka më të mira. Urdhëroni zarfin. (Gëzimi merr zarfin dhe largohet duke folur me vete) Zonjushë më prisni sa të mbaroj punë me atë të fundit.
Keti – Si urdhëron zoti shef (del, hyn Vangjeli me një zarf shumë të madh)
Skënderi – Bo, bo, ky qenka zarf ma bëri mendjen çarçaf.
Vangjeli – Tungjatjeta zoti shef.
Skënderi – Tungjatjeta dhe mirëserdhët.
Vangjeli – Kam dëshirë të flasim troç bashkë. Unë s’jam nga qyteti juaj, jam nga Tirana. Firmë e fuqishme ndërtimi. Nëse më jepni tenderin ju vë në dispozicion një hyrje pallati në kryeqytet në katin e tretë. Apo doni zarfin?
Skënderi – (mendohet) Zarfin. (të tre në paraskenë përgjojnë)
Vangjeli – Ju vëmë në dispozicion edhe një magazinë poshtë pallatit (tund zarfin)
Skënderi – Zarfin.
Vangjeli – Kini dhe një autoveturë prodhim i fundit (bie gongu)
Skënderi – Zarfin (Vangjeli i zgjat zarfin ai e merr dhe fillon ta hap)
Të tre – E hapiiii.
Skënderi – (Nxjerr nga zarfi një fletë të madhe ku shkruhet: Kontrolli i Shtetit. Vangjeli nxjerr një dokument ja tregon)
Vangjeli – Kontrolli i shtetit.
Të tre – E kapiii. (largohen me nxitim po ashtu edhe Vangjeli me Skënderin).
MARTESA RRUFE
(skeç)
Personazhet:
l – Mënua – 35 vjeç
2 – Kalopi – 30 vjeçe
3 – Lefteri – Nënpunësi i gjendjes civile
(Ngjarja zhvillohet në paraskenë. Një tabelë “stacion urbani”. Hyn Kalopi me çantë në dorë dhe një trëndafil. Qëndron te stacioni. Hyn Mënua, shikon Kalopin, afrohet, e përshëndet dhe ajo ia kthen me buzëqeshje.)
Mënua – Prisni urbanin?
Kalopi – (buzëqesh) Urbanin.
Mënua – ….Kohë e bukur sot.
Kalopi – Shumë e bukur.
Mënua – ….Na mbyti shiu.
Kalopi – Na mbyti.
Mënua – Po prapë do dalë dielli.
Kalopi – Do dali.
Mënua – Thonë se kur ka diell me shi, martohen breshkat.
Kalopi – Martohen edhe njerëzit.
Mënua – (nxjerr një kaush luledielli) Do fara?
Kalopi – Sapo e mbarova një kaush.
Mënua – (duke ngrënë fara) Ku banoni?
Kalopi – Në një pallat të ri që është ndërtuar tani, 10 katësh, me ballkon nga deti. Mënua – (nga spektatorët) E gjeta ku të fus kokën (Kalopit). Me kë jeton?
Kalopi – Me mamin.
Mënua – E ke të re mamin?
Kalopi – Si kukull, më ka ngjarë mua…. Po ju ku banoni?
Mënua – Unë kam një vilë personale trekatëshe… me kopsht mbushur me trëndafila, me karafila, me bilbila.
Kalopi – U mami! Unë ngordh për trëndafila.
Mënua – Beqare?
Kalopi – Vajzë e vetme, kam pasur shumë pretendime, s’kam vendosur.
Mënua – Meradiljoza.
Kalopi – U mami… ditkeni dhe italisht?
Mënua – Jo di çinkue gjuhë.
Kalopi – U mami.
Mënua – Italjançe, amerikançe, greqishjançe, çobançe dhe irakiançe.
Kalopi – Dhe irakiançe?
Mënua – Kam qenë me forcat komando në Irak.
Kalopi – U mami çfarë trimi (rrotullon trëndafilin). Si i thonë Irakianët trëndafilit? Mënua – Trëndafilit?…. “Mjauuuu”
Kalopi – U mami, mami, sa gjuhë e bukur? Po dy trëndafila?
Mënua – Mjauuuu – mjauuuu.
Kalopi – U mami sa gjuhë e thjeshtë. Po 100 trëndafila?
Mënua – I thonë këththththth.
Kalopi – (I zgjat trëndafilin) Po të dhuroj një mjauuuu.
Mënua – Faleminderit. Edhe unë nesër do të sjell një tufë me këththththth.
Kalopi – U mami! Sa do gëzohem.
Mënua – Po sikur?…
Kalopi – Çfarë?…
Mënua – Unë beqar… Ti beqare… A martohemi për fare?
Kalopi – U mami më ra si bombë… Të lutem, të mendohem një minutë, se martesa një
herë bëhet në jetë?
Mënua – Mendohu… patjetër mendohu (shikon orën)
Kalopi – (vë gishtin në tëmth) U mendova, hidhma dorën (Mënua i fut krahun). U mami sa e thjeshtë qenka martesa! (dalin, shkojnë në gjendjen civile)
Mënua – (Lefterit) Kemi ardhë të celebrohemi.
Lefteri – Trashëgime (hap bllokun) Si quhet bashkëshortja?
Mënua – (Kalopit) Si të quajnë?
Kalopi – Kalopi…. shkurt më flasin lopë. (Lefteri shkruan)
Mënua – Ta gëzosh! Mua më quajnë Mëno, shkurt më thërrasin Abdurrahman.
Kalopi – U mami… sa emër i bukur…
Lefteri – (ngre syzet) Keni kohë që njiheni?
Mënua – Ohuhe… para një ore.
Lefteri – O Zot i madh! A e pranoni për bashkëshorte lopën?
Mënua – Kë ore kë?
Lefteri – Lopën (dhe tregon me dorë Kalopin)
Mënua – Ëhë, ëhë, çmendem për të.
Lefteri – Zonjusha lopë… a e pranoni për bashkëshort zotin Mëno?
Kalopi – Do ta kem të vetmin e derës.
Lefteri – Epo trashëgime e jetë të lumtur.
Të dy – Faleminderit (takohen, largohen, kalojnë në paraskenë krahë për krahë, qëndrojnë).
Kalopi – I dashur! Ku do ta kalojmë muajin e mjaltit?
Mënua – Në kosheren e bletëve.
Kalopi – U mami çfarë humori paske ti!
Mënua – E di ç’ke ti? Eja të shkojmë në shtëpinë tënde. Unë ngordh për të hyrë gollovar! Apo s’e ke dhe nënën të re! (Kalopi qesh ngadalë, pastaj me të madhe) Çfarë ke pse qesh?
Kalopi – I dashur… të më falësh se të kam gënjyer pakëz (qesh), ku kam shtëpi unë, ne jemi vend edhe popuj, kemi tetë vjet që jetojmë në një depo armatimi (Mënua shqyen sytë, largohet pak. Kalopi i hedh dorën) – Hajde i dashur shkojmë në vilën tënde me trëndafila, karafila, bilbila…
Mënua – Çfarë bilbilash moj e mjerë, ne kemi pesë vjet që jetojmë në një bunker. Kalopi – Ua mami (qan), por kur s’ke shtëpi, pse e bëre celebrimin?
Mënua – Për të gjetur një strehë, për të futur kokën moj fyryfyçkë. Pse? Mos e bëra për sytë e tu që mi ke si prozhektor trageti, apo për gojën tënde që ma ke si kuti votimi?
Kalopi – (e nervozuar) Mua më merr të keqen ti se unë jam mjauuu, mjauuu (largohet)
Mënua – Ti je mjauuu-mjauuu, unë jam këththththth (largohen në drejtime të kundërta).
REFUGJATI DHE AVOKATI
(skeç)
Personazhet:
1 – Manolis – Refugjat në Greqi
2 – Sufllaqis – Pronar Grek
3 – Pallaqis – Avokat Grek
4 – Koraqis – Gjyqtar Grek
Në paraskenë hyjnë duke u zënë Manolis dhe Sufllaqis.
Manolis – (E kap për mënge Sufllaqin) Eeeeej, Sufllaqis, më jep dhrahmitë që të kam punuar një vit. (Në paraskenë ka hyrë Pallaqis me një dosje në dorë. Shikon skenën qëndron dhe dëgjon në cep të paraskenës.)
Sufllaqis – (Mundohet ti heq dorën). Fevga more (e shikon në sy).
Manolis – (Duke e tërhequr) Eee… ç’më shikon ashtu… s’ta mbush syrin? Hidh dhrahmitë.
Sufllaqis – (Me forcë ia shkëput krahun) Fevga more dhjavole… gamoto…
Manolis – Uuuu… Uuuu… Kujt i thua gamoto ti ore, kokë karotë… hidh leftatë këtu se të bëra gjinekën, të bëra.
Sufllaqis – Dhen eqi lefta.
Manolis – Uu ç’më çmendi ky… uuu do t’i ha gabzerin, do t’i ha.
Sufllaqis – Katallavenis… dhen eqi lefta.
Manolis – Dhen eqi lefta (e kap për mënge). Po unë të bëj pastërma.
Sufllaqis – (Bërtet) Eeej astinomia… astinomia (shkëputet, largohet me nxitim).
Manolis – (Ikën me nxitim mbas tij) Sufllaqis! Sufllaqis! Ik ik… po ke për të parë… po s’të bëra sufllaqe mos më thënçin në emër (kthehet i mërzitur flet nga spektatorët) Hë… e patë… Ja kështu ta bëjnë disa afendikonj. Punon si qen bir qeni një vit të tërë e s’të japin paratë… Edhe thonë kanë faj shqiptarët. Po unë në iu ndafsha m’u ndafshin hallvët. Lapidar mu në qendër të Omonias do të bëj.
Pallaqis – (Është afruar). Ti kanis pedhi mu. (Manolis e shikon). Ego avokatis
Manolis – Avokatis? Ego refugjatis.
Pallaqis – Ç’hall ke refugjatis?
Manolis – Ç’të kem qirjo avokatis. Ego një vit çoban në mal me bagëti dhi… dhen… dhe qen… meee… beee… hum… hum e afendikoi oqi lefta… katallaveno.
Pallaqis – Aha… katallaveno… katallaveno… Ti bëj gjyq… ego avokat. Ti merr paratë.
Manolis – (I gëzuar) Unë marr leftat?
Pallaqis – Pastaj ndajmë alla misa… Qe miso ti, qe miso unë.
Manolis – (Nga spektatorët) Të gjithë ta fusin këtu… Të gjithë të rrjepin.
Pallaqis – Kalla allvanikos? Qe miso ti, qe miso unë.
Manolis – Nxirrëm prej hallit pa do marrësh tekun e bilalit.
Pallaqis – Ella tora (flasim pantonime me njëri tjetrin. Qeshin të dy), Largohen.
Hyjnë në skenë. (Skena një tavolinë, pranë tavolinës Manolis, Pallaqis dhe Sufllaqis, hyn Koraqis… i bie ziles).
Koraqis – Fillojmë gjyqin… i akuzuari Sufllaqis… a ka punuar refugjat Manolis një vit çoban tek ju?
Sufllaqis – Po
Koraqis – A ja keni dhënë hakun e punës? Leftatë?
Sufllaqis – Qirjo gjykatës, më jepni mundësinë të flas mbas allvanikosit.
Koraqis – Kërkesa pranohet… Allvanikos?
Manolis – Meee.
Koraqis – (Sufllaqit) Qenka memec?
Manolis – Beee.
Koraqis – Bo bo. Si do merremi vesh me të?
Manolis – Hum… Hum… Hum… Hum.
Sufllaqis – Do ta ketë ngrënë ndonjë qen që bën si qen.
Manolis – Meee.
Pallaqis – Ai bën dhe si kec. Mos e ka ngrënë ndonjë kec?
Koraqis – (Me shënja Manolit) T’i ka dhënë paratë pronari?
Manolis – Aaaa… (i bije brylit) Naaa.
Koraqis – S’të ka dhënë asnjë lek?
Manolis – Aaaa… (i bije brylit) Naaa.
Sufllaqis – Protestoj… Protestoj… Zoti gjykatës… Ai fliste shkëlqyer jo allvanishten por edhe greqishten dhe si memec bën vet.
Pallaqis – Po… bën vetë? Zoti gjykatës. Një vit mjerani vetëm në pyll pa folur me njeri vetëm me qen dhen e dhi, sa harroi të fliste gjuhën nënë dhe mësoi të fliste gjuhën e qenve.
Manolis – Hum… Hum… Hum… Hum.
Koraqis – (Sufllaqit) Me dokumenta e ke marrë në punë? (Manoli tund gishtin e madh)
Sufllaqis – Pa dokumenta
Pallaqis – (Manolit) Si… pa dokumenta je?
Manolis – (i bije brylit) Naaa.
Pallaqis – Zoti gjykatës… Si avokat do ta padis edhe për shkelje ligji që merr njerëz në punë pa dokumenta.
Manolis – Meee.
Pallaqis – Edhe gjoba është deri dy milion dhrahmi.
Manolis – Beee.
Koraqis – Sufllaqis, jepi paratë ta mbyllim këtë mesele.
Manolis – Hum… Hum… Hum… Hum.
Pallaqis – Nëse nuk i jep paratë tani, unë do të nis akuzë të re.
Manolis – Beee.
Pallaqis – (Sufllaqit) Mos e zgjat… nxirr portofolin e jepi leftat.
Manolis – Meee.
Sufllaqis – Dëgjon ore allvanikos, që e bëre tos mollos. (Nxjerr portofolin, dhe i jep një pako me dhrahmi. Manoli fërkon duart, i merr, i numëron me nxitim.)
Manolis – Aaaa… (i tund Sufllaqit tre herë të dy pëllëmbët me gishtërinjtë lartë)
Koraqis – Çfarë thotë or aman se na çmëndi.
Pallaqis – I ka dhënë tridhjetë mijë më pak.
Koraqis – Bo bo sa i ngjitur… (Sufllaqit) Jepja ore paratë tamam (Sufllaqi ia jep… Manolis i merr, i puth, i vë në ballë, largohen të gjithë, Manolis del në paraskenë duke numëruar paratë.)
Pallaqis – (Nga cepi i paraskenës) Manoliiiis… ella pedhi mu.
Manolis – Meee.
Pallaqis – Ella tora pedhi mu.
Manolis – Beee.
Pallaqis – (I afrohet) e pe… i fituam leftat.
Manolis – (I gëzuar) aaaa.
Pallaqis – Hidhi gjysmat këtu.
Manolis – (Tregon brylin) Naaac.
Pallaqis – Eeeej… ego avokatis.
Manolis – (Hungurin si qen) Hum… Hum. (Pallaqis hedh dy hapa prapa.) Hum… Hum. (Pallaqis ikën me nxitim) Hum… Hum… Aaaa… Naaa (Largohen.)
AHENGU
(skeç)
Personazhet:
1 – Aliu – I zoti i shtëpisë.
2 – Aisheja – E shoqja.
3 – Sadiku – Shok i Aliut, refugjat në Greqi.
4 – Jani – =/= =/= =/= në Itali.
5 – Barjami – =/= =/= =/= në Turqi.
6 – Bastriu – Komshi i Aliut.
(Ngjarja zhvillohet në shtëpinë e Aliut. Skena dhomë. Aliu dhe Aisheja shtrojnë pjatat në tavolinë.)
Aisheja – Ali… çfarë ke?… Pse dridhesh ashtu?
Aliu – Do më vijnë shokët moj grua, do më vijnë shokët e zëmrës, si të mos kem emocione. Po kam tre vjet pa i takuar moj… Njëri në Greqi e tjetri në Itali… e tjetri në Turqi… Ah si u shpërndamë kështu shqiptarët e gjorë, si zoqtë e korbit. Ah kurbet, të martë djalli, që na ndave për së gjalli. (Bije zilja e derës) Erdhën… erdhën, hape derën Aishe. (Aishja hap derën hyjnë me radhë Sadiku, Jani dhe Barjami).
Sadiku – Jasu qirjo Ali… Jasu.
Aliu – Jasu e po ta mbajti qasu.
Jani – Buonasera tuti e salute karo amiçi.
Aliu – Paska mësuar Italiançe Jani kokviçi.
Barjami – Selami Aleq.
Aliu – Aleqimi Selam o halldupi Barjam. (Qeshin të gjithë). (Puthen e përqafohen).
Sadiku – Qirjo Ali (tregon një shishe) Dhuratë një shishe uzaqi, ta kam sjellë nga Kallpaqi.
Jani – (Tregon një tufë lulesh). Karisimo Ali, si dhuratë Jani një tufë lulesh pruri, urime e tanti auguri.
Barjami – (Tregon një pako) Efendëm Ali… Një bakshish Barjami solli, një kile hallvë Stambolli. (Dhuratat i merr një nga një Aisheja).
Aliu – Dhuratë m’e madhe për mua
miq ju q’aq shumë ju dua
Ah sa më kish marrë malli
se shpreh dot nga zevali.
Aisheja – Urdhëroni… urdhëroni tani, uluni në tavolinë.
Barjami – Hajd të ulemi si nga herë, se do të bëjmë ylyver. (Shkon ulet, Bajrami mbas tij Sadiku). Tutje ti… hajde ti Jani në mes. Nuk rrijnë bashkë Turku me Grekun, kemi problemin e Qipros.
Sadiku – Uuuu turkoshak.
Barjami – Ik ore korofillak (Qeshin të gjithë).
Aliu – Ju qeshtë zëmra, ju qeshtë… Se më kënaqët… Ja kështu… Jam tepër i emocionuar (nxjerr shaminë, fshin veshin) i thonë tre vjet që jemi ndarë, tre vjet që s’jemi parë.
Aisheja – Mbaj veten Ali… ç’bën kështu… Ja ku ini prapë bashkë. Shëndoshë e mirë, si molla.
Aliu – Ashtu është moj grua, ashtu është… siç e sheh i kam vëllezër, nuk rezistoj dot të flas gjatë (merr gotën) ja, të gëzuar të gjithëve.
Sadiku – Harumeni.
Jani – Auguri.
Barjami – Çin, Çin (zgjasin gotat, i përplasin, dëgjohen disa goditje të forta.)
Sadiku – (Bën kryqin) Kristo qe Panagjia (dëgjohen prapë goditje).
Jani – Mama mia (Dëgjohen prapë goditje).
Barjami – (Vendos duart në ballë siç bëhet kur falesh) Suluhan Allah (shikojnë të tre lartë).
Aisheja – Mos u shqetësoni, ka blerë njëri hyrjen matanë e po e kthen në dyqan, hani, pini pa merak.
Aliu – T’ia marrim një kënge vëllezër, si dikur kur mblidheshim në ahengje. (Ia merr këngës). Do marr çiften, do dal për gjah /aman shoko aman ore aman, (këndojnë të gjithë). (Dëgjohen goditje më të forta, ndërpritet kënga), Ik moj grua, foli atij gjitonit, kemi sebep, thuaji t’i ndërpresë punimet. (Aisheja del) Vazhdojmë këngën vëllezër. (Këndojnë të gjithë).
Sadiku – Tërmet vëllezër, është tërmet.
Barjami – Subuhan Allah. (Jani është ngritur përgjysmë e dridhet).
Aliu – Ç’keni bre burra, ju kini duruar gjithë ato sakrifica si refugjatë e u trëmbkeni këtu brënda në shtëpi, hajde Jani pipinua, mbushna gotat. (Jani merr shishen i dridhet dora, mezi i mbush gotat). Ja, kaq e pati, u ka folur Aisheja atyre dhe e lanë punën, hajde gëzuar… (trokasin gotat, sa i vënë në buzë dëgjohen goditje më të forta, u përplasen gotat në turinj).
Barjami – Tritol… Për nur të Allahut tritol. (Jani poshtë tavolinës me shishe në dorë, i dridhen duart, i derdhet rakija). Kushedi kujt ia kanë bërë dasmën.
Aliu – Po Jani çu bë?
Jani – Jam këtu o mos qofsha më, (përsëri goditje të forta me pauza të gjithë hidhen përpjetë dhe ulen disa herë mbas çdo goditjeje, goditjet shpejtohen edhe hedhjet e tyre shpeshtohen. Jani del nga tavolina në mes të dhomës duke u dridhur, Sadiku bën vazhdimisht kryqin duke pëshpëritur «Kristo Sanesto, Barjami falet duke përsëritur Subahan Allah, kap veshin me dorë).
Jani – Io andare. (Aliu e kap për dore, e tërheq). Ali, lashastare, (vazhdojnë goditjet. Jani ikën me vrap, të tjerët hidhen përpjetë mbas çdo goditjeje).
Barjami – (Mban barkun me dorë). Ali, Ali.
Aliu – Ç’farë ke Barjam. (Vazhdojnë goditjet, hidhen përpjetë).
Barjami – Ku… Ku… Ku…
Aliu – Ç’farë kuku…
Barjami – Hameni ore hameni… ku është.
Aliu – Atje. (Barjami ikën duke mbajtur barkun me dorë). Të lumtë Sadik, ti u tregove më trimi, nuk lëvize fare nga vendi.
Sadiku – Aliii… unë nuk lëviz se jam mbushur plot, (dëgjohen goditje, hidhen përpjetë, bije një copë muri, Bastriu fut kokën te vrima e murit, është bërë gjithë pluhur suvaje). Aliii, shiko te muri.
Aliu – (Kthen kokën).
Sadiku – Një kokë njeriu.
Bastriu – Jam unë Bastriu… ju bëftë mirë.
Aliu – Bujrum… Po miqtë i presim nga dera ne, jo nga vrima e murit.
Sadiku – I ka rënë për shkurt.
Bastriu – E shet? E shet?
Aliu – Kë ore të shes?
Bastriu – Hyrjen. Se dua të bëj dhe një tjetër dyqan për vëllanë, mendohu e më kthe xhevap. (Largohet… dëgjohen prapë goditje).
Sadiku – Ali! Jam mbushur keq, po kundërbohem, po iki në shtëpi të ndërrohem, (Ikën avash avash me këmbë të hapura), do vish dhe ti? Se do të të zërë muri.
Aliu – S’trëmbet burri nga muri… (dëgjohen goditje, Sadiku largohet me këmbë hapur). Aliu rri gatitu në qëndër të dhomës). (Dëgjohen goditje me radhë).
Le të dridhen muret,
le të bjerë tavani.
Po Aliu kurrë,
S’del nga istikami. (Vazhdojnë goditjet, hyn Aisheja).
Aisheja – Qyqja, po më vritet burri. (Vazhdojnë goditjet, hyn Aisheja).
Aliu – Mos më kap për dore, le të bëhem kurban i policisë ndërtimore. (Aisheja e tërheq me zor, dalin).
Aliu – Nuk lëviz, do shpallem martir i demokracisë. (Aisheja e tërheq, dalin).
QYFYRE NGA NJË DASËM
Isha në një dasëm, në lagje. U martua vajza e Shemshedinit. Gjëmuan këngët dhe meloditë, por nuk munguan edhe qyfyret dhe komeditë. Sa erdhën krushqit me dhëndrin, një grup plakash ia morën rrugës me romuze:
Nusja jonëë sa e mirë,
dhëndëri si kec i shtirë.
Nusja jonë yll e dritë,
Dhëndërri si thes me kripë.
Krushqit u tulatën, ndërsa dhëndëri duke turfulluar e kërcitur dhëmbët shikonte andej-këndej. Grupi i plakave vazhdonte këngën:
Nusja jonë lule filxhani
Dhëndëri si llullan kazani.
Nusja jonë lule behari,
dhëndëri si mullar bari.
Një nga krushkat që s’iu durua më, shpërtheu: I marshi të keqen dhëndërrit ju. Se e kemi mis qyteti. Ja, shikojeni, si Bin Ladeni i Amerikës është (desh të thosh si Bill Klintoni). Plasën të qeshurat.
Vëllai i dhëndërrit, një mesoburrë, për të qetësuar situatën, ia mori një labçe:
Shokë do ia marr njëherë
Kapmani,
E kam brenda do ta nxjerr
Mbamani.
Do ta nxjerr si maliher
Mbamani.
Gratë, të skuqura në fytyrë, kapnin faqet me duar, ndërsa nënë Shanikua, me gojën katua, iu drejtua orkestrës: “Ku ini ju të odhkethtrëth, pthe u kemi paguadh, mbutheni, mbutheni dathmën me adhegdhi”. Orkestrantët, si specialistë të kualifikuar të dasmave, ia nisën këngës, Solist vetë fizarmonicisti,
Faqja jote Zana
E kuqe si gjaku,
për ta prerë me thikë moj Zana
si shalqi Shijaku.
Qafa jote Zana
Si bisht mandoline
Me rruazat në gushë moj Zana,
Porsi fiq Kanine.
Një plak, që ishte bërë tapë, u ngrit në këmbë, nxori shaminë e hundës dhe duke kërcyer ia mori këngës:
I ziu më iku mosha – vu, vu Merxhane.
Në kazan t’rakisë u përvëlofsha – vu, vu Merxhane.
Pse s’më erdhe mbrëmë te kioska – vu,vu Merxhane.
Të kisha sjellë bretkosa – vu, vu Merxhane.
Plaka pa dhëmbë, u ngrit e nervozuar dhe bërtiti: “tha bëni këthtu odhe, tha bëni?
Pthe vetëm ne do këndojmë? Po kdhuthqit? Nuk do t’u lëmë dhadhë dhe atydhe?”
Të gjithë duartrokitën në kor. Krushku i zënë ngushtë, u ngrit menjëherë në këmbë. “Efkaristo poli” tha krushku që kish 12 vjet kurbetlli në Greqi. Dhe ia mori një kënge greke gjysëm shqip, gjysëm greqisht.
E tope-tope papagalle
Ella krushku të heqim valle
E tope-tope papagalle
Ella të shkrihemi fare.
“Eh!” tha një plak andej nga fundi, “edhe ato të dashit na duheshin tani – hajde këngë, hajde”. Një vajzë bionde, ia mori një kënge të bukur dashurie të muzikës së lehtë.
E desha djalin, të ish i bukur
Me sy të zezë, djalin e doja.
Por biondja se vazhdoi dot më tej, se nga një grup përballë saj u mblodhën kokë më kokë, sikur të bënin kala dibrançe, ia morën një kënge labçe.
Ë… ëh… Ë… ëh…
Rashë e theva këmbën
Ë… ëh… Ë… ëh…
M’u në mes të ditës
Ë… ëh… Ë… ëh…
Mirëpo asnjë s’e dinte më tej tekstin e këngës dhe vazhduan:
Ë… eh… Ë… eh…
Ë… eh… Ë… hëhë.
Ë… eh… Ë … eh.
Ë… eh… Ë… hëhë.
“Ëngdha u hëngëdht” tha plaka pa dhëmbë, “Kudh the dini, pthe e mdhni kot, na tudhpëdhuat padha kdhuthqëve.” Dhe ia mori vetë një kënge:
O nuthe vetudh binjadhe
Pthe na dodhe gënjthtadhe
Na the që th’madhtodhem fadhe
Do t’i dhi babait manadhe.
Ja të tilla këngë u kënduan në dasmën e Shemshedinit dhe do të vazhdojë kështu për aq kohë sa kompozitorët tanë të kompozojnë edhe këngë të bukura për dasma.
LETËR GRUAS REFUGJATE
(poezi satirike)
(Skena dhome – Del Qazimi me një përparëse dhe shami në kokë, me një fshesë në dorë fshin dhomën,vë duart në mes dhe flet nga spektatorët).
Qazimi – (Komunikon me spektatorët) E ore… ka ndonjë këtu në sallë si puna ime që ti ketë ikur gruaja me fëmije në Greqi refugjat e kanë mbetur fillikat si Lugat?! Ah i ziu unë, i ziu, ç’po heq e ç’po vuaj këto nëntë mua, (bie zilja e telefonit). Hyr. Kush është? ngre receptorin (bie prapë zilja). Ua qenka telefoni, (ngre receptorin). Alo.
Zë në telefon – Alo… ti je?
Qazua – Qazua jam, po ti kush je?
Zë në T. – Aisheja…
Qazimi – Aisheee… si je tu bëftë Qazua…? si janë fëmijët tu bëftë Qazua?
Aisheja – Shumë mirë jemi… shumë, të puthim të gjithë.
Qazimi – Edhe unë ju puth të gjithëve… Po plaka si është?
Aisheja – Sëmurë ka qenë, sëmurë.
Qazimi – Tu bëftë Qazimi bëj yzmetin plakës se po vdiq ajo vdiqëm të gjithë ne
Aisheja – Ç’kemi nga Vlora?
Qazimi – Plot gjëra kemi, të kam shkruar një letër gjerë e gjatë e do ta dërgoj me Belulin.
Aisheja – Po e pres letrën me padurim, ika se mbaroi karta.
Qazimi – Ik tu bëftë Qazua ik, kujdes plakën, se na vure flakën. (Puth telefonin, mbyll receptorin, flet nga spektatorët). I kam shkruar një letër Aishesë e ja numëroj tek e tek të gjitha hallet e mia dhe të qytetit. (Merr letrën, lexon)
Që ditën që ike
që kur s’të kam parë
tre vandak me rroba
kanë mbetur pa larë
Shumë muaj u bënë
sot u mbushën nëntë
që kur më ke ikur
po luaj nga mentë
Në ç’kopshte me lule
po shëtit vallë?
Unë këtej gjithë ditën
vij vërdallë si kalë
Vdiqa nga uria
se s’di të gatuaj
Shtatë kile fasule
hëngra këtë muaj
Bëra dhe pastiço
një ditë në mëngjes
u ngjit si mastiç
se s’i hodha vezë
Pjatat e pa lara
mbushur lavamani
nga cigarja natën
mu dogj dhe jorgani
Unaza e martesës
pardje në mëngjes
më ra krejt papritur
në vrimë të halesë
O sa jam mërzitur
o ç’kam hequr o Zot
tetë orë dorën brenda
po s’e kapa dot
Po mos u dëshpëro
hiç mos u mërzit
bleva unazë tjetër
Sot te arixhinjtë
Mora dhe pensionin
e di sa më zuri?
Katër tufa presh
tre litra vajguri
Dhjetë koqe patate
dhe një tufë sallatë
një çakmak i ri
edhe dy qiri
Bleva dhe një bingo
të provoja fatin
si s’kapa një numër
I dhjefsha surratin!
Njëzet mijë të vjetra
kaq ishin të ngratat
ikën menjëherë
nesër bëjnë të shtatat
Dhe televizori
ka nja dy tre ditë
i mbylli të dyja
gojën edhe sytë
Perdet në dritare
nuk njihen më fare
janë nxirë kornizat
i kanë dhjerë mizat
Dhe tani dëgjo
lajme nga pallati
ditën e xhuma
vdiq dhe xha Sokrati
Ra në një pucet
Sokrati i gjorë
mezi e kanë nxjerrë
me eskalatorë
Dhe nga Fatimeja
ka një sihariq
e martoi vajzën
me një byth eksiq
Koçon e Sofikës
e zunë gafil
ja preu të dy gjendrat
me gjithë birbil
Fusha rreth pallatit
është zënë e gjitha
janë ngritur nëntë qoska
ngjitur byth më byth
Katër shesin mish
dy janë ushqimore
dy janë kafene
një shet akullore
Ç’të të them i gjori
këtu është rrëmujë
natën s’kemi drita
ditën s’kemi ujë
Rrugët gropa gropa
në ç’do cep plehra
thonë se nga qershori
do na bjerë kolera
Kanë ikur pëllumbat
kanë mbetur laraskat
ditën shihen plumbat
natën bredhin maskat
Dhe tani dëgjo
një bisedë intime
ta dimë ne të dy
unë dhe gruaja ime
O kam parë një ëndërr
që jam bërë verem
sikur bëja seks
me një maroken
O sa jam tmerruar
kam mbetur pa gjumë
natë për natë po pi
nga një grusht valium
O Zot ç’të kam bërë
pse më le kërcu?
Gruaja dhe fëmijët
bredhin hu më hu.
Unë në njërën anë
ata në anën tjetër
ah kurbet i lig
ah moj plagë e vjetër!
(Përgatiti për “ADMET”, Andi Meçaj)
FABULA TË SHKURTRA HUMORISTIKE
***
Të çfarë kombësie ishin Adami dhe Eva?
Shqiptarë.
Përse?
Sepse kishin një mollë për ta ngrënë përgjysmë, ishin thuajse lakuriq dhe kujtonin se gjendeshin në parajsë.
***
Kur dërguan në Somali miliona ilaçe, u kthyen mbrapsht të gjitha.
Përse?
Sepse mbi kuti shkruante: “I merrni gjithmonë me stomakun plot”.
***
Një kanibal pyet shokun: “Si ishte restoranti?”
“Shiko”, i thotë tjetri, “ushqimi s’ishte ndonjë gjë e madhe, por kamerieri ishte i mrekullueshëm”.
***
Kur u takuan Çurçilli me Stalinin në Jaltë, filluan të bisedojnë për hobet e tyre.
“Unë”, thotë Çurçilli, “mbledh anekdota për mua”.
“Çfarë ngjashmërie”, thotë Stalini, “unë mbledh njerëzit që thonë anekdota për mua!”
***
Një djalë i ri që bënte pjesë në partinë e të drejtave të zezakëve shkon në bibliotekën e qytetit dhe kërkon të flasë me drejtorin.
“Në këtë bibliotekë”, thotë, “gjenden dhjetë mijë libra që përmbajnë frazën “zezak i ndyrë” dhe duam që t’i hidhni poshtë të gjitha!”
“Mos bëni kështu”, thotë i pa shqetësuar drejtori, “këtu brenda gjenden, për shembull, pesëdhjetë mijë libra që përmbajnë fjalën “bastardë”.
“Ka mundësi”, i thotë zezaku, “por ju bastardët nuk jeni organizuar akoma”.
***
Mbas një fjalimi në popull Brezhnjevi thërret sekretarin e tij dhe i thotë i tërbuar: “Të kërkova të më shkruaje një fjalim një çerek ore ndërsa ky që më dhe zgjati një orë të tërë!”
“Por, shoku Leonid Iliç, unë jua dhashë në katër kopje!”
***
Katër miq takohen në park në qendër të Tiranës. Ishin vitet e diktaturës. I pari psherëtin thellë, e ndjek i dyti duke bërë të njëjtën gjë, por pas pak të njëjtën gjë bën edhe i treti. Atëherë i katërti kthehet e u thotë: “Si e keni hallin, do pushoni së foluri kundër diktaturës!?”
***
Lepuri i madh i thotë të birit:
“Ti tani u rrite dhe duhet të mësosh si të bësh seks. Hajde me mua.”
Dalin bashkë dhe ulen diku në pyll duke pritur të kalojë ndonjë lepurushe. Pas nja dy orësh lepuri i madh thotë:
“Hajde ikim bir se mjaft qëndruam.”
“Ik para ti babi”, ia pret lepurushi i vogël. “Unë do vazhdoj të bej seks se po më pëlqeka.”
***
U nis njëri në kurbet, duke lënë në shtëpi gruan me dy fëmijët.
E mirë.., kaluan muaj të tërë, kaloi një vit e ca dhe kthehet kurbetçiu në shtëpi i malluar. Gjen në shtëpi gruan me tre fëmijë. I çuditur, por më shumë i hutuar, pyeti gruan:
– Moj grua, ç´janë moj këta (?) ….. Sikur kishim dy, nga na dolën tre!?
– Uuu more burrë, harrove kaq shpejt,…. po ja djali është rritur, është bërë sa unë; vajza po ashtu është rritur; po ti, për këtë të voglin bën llafe…. Shiko sa i mirë, sa i lezetshëm që është… .
***
5 sekretet e një gruaje të lumtur:
1: Është shumë e rëndësishme të gjesh një burrë që ndan me ty përgjegjësitë dhe punët e shtëpisë dhe që të ketë një punë të mirë.
2: Është e rëndësishme të gjesh një burrë alegro që di t’i gëzohet vallëzimit, shëtitjeve dhe të të bëjë për të qeshur.
3: Është e rëndësishme të gjesh një burrë zemërmirë nga i cili mund të varesh ndjenjshmërisht, por që nuk të vë poshtë dhe nuk gënjen.
4: Është e rëndësishme të gjesh një burrë që të jetë një dashnor i mirë dhe të adhurojë të bëjë seks me ty.
5: Është shumë, po shumë e rëndësishme që këta katër burra të mos njihen njëri me tjetrin….
***
Është natë. Ajo i thotë atij: “I dashur po vij!”
Ai ia kthen: “Edhe unë shpirt, gati në “të ardhur jam.”
Vajza e vogël në dhomën tjetër i dëgjon prindërit dhe bërtet: “Dua të vij edhe unë!”
Gjyshi që është akoma zgjuar: “Po ku dreqin doni të shkoni në këtë orë xhanëm?!”
***
Firmat piramidale.
U dëgjua që firmat piramidale do fillojnë të ndajnë gjëra në vend të lekëve që kanë borxhe. Në radhë njëri pas tjetrit njerëzit zgjidhnin ça të merrnin, i pari: Ç’a do? Shtëpi, mirë, shënoja, i dyti ç’a do? -Shtëpi, shënoja, i treti: ç’a do? – Unë nuk dua gjë (tha), lesh për në kokë s’e më kanë rënë (tha). – Mirë, shënoi dhe këtij një shtëpi.- O vëlla po unë s’thashë shtëpi , thashë lesh.
-Po pse këta të tjerët ça do marrin….
***
Një i krishterë ishte në mes të detit dhe furtunës, i lutet Shën Mërisë dhe pastaj kur ua tregon shokëve u thotë: rreth e rrotull meje furtunë, aty ku isha unë, qetësi.
Kështu dhe myslimani, në mes të shkretëtirës, i lutet allahut dhe u thotë shokëve: rreth e rrotull meje erë e fortë dhe rërë, aty ku isha unë, qetësi.
Hebreu u thotë: ishte një gocë e bukur që ma bëri me sy atë ditë të shtune. Nuk dija ç’të bëja, i lutem zotit dhe… ç’të shikosh, mrekulli! Rreth e rrotull meje e shtunë, aty ku bëja pune unë, ishte e Dielë.
***
Drejtori i hekurudhave kishte ftuar të gjithë punonjësit në një mbrëmje, po askush nuk dinte te shpjegonte “pse kjo mbrëmje bëhej pikërisht për Metin, trenistin”. Të gjithë po hanin po pinin, po vallëzonin ngrihet njëri dhe e pyet drejtorin:
-Më lejo o drejtor të të pyes, pse gjithë kjo mbrëmje për Metin?
-Si, siiiii, -iu përgjigj drejtori, -nuk e dini juuuuuu, se Meeeeeeeti ka ç’u trenin në orar, fiks në orën 7:00?!
***
Mjeku i Pavionit mbledh pacientët dhe, duke u treguar të rejat e fundit për vlerat e lëkurave të frutave, e mbyll “leksionin” duke u thënë: -Sa më shumë fruta me lëkurë, aq më pak ilaçe.
Ditë më mbrapa, shkon përsëri tek pacientët dhe i pyet: -Hë, si jeni me konsumin e frutave(?)…
Ngrihet njëri entuziast dhe i përgjigjet: -O, mirë, shumë mirë…. me shalqinin pata pak probleme, por, mirë mirë… .
***
Kishte mbetur xha Braho në mes të rrugës (si dhe pse-nuk e di).
E mirë, kaloi një makinë e dy, aha, s´ia varte njeri ta merrte.
Do ti, ndaloi dikush. Ishte shoku i djalit.
-Do m’ marrësh deri n´fshat, se… – i tha xha Braho.
U përtyp shoferi.
-O xha Braho, jo, jo, çuni yt, që kaloi tani para meje e nuk të mori, dashke të të marr unë.
– Po mirë, o djalë, im bir s´më mori se i kam “bërë” nënën, po ty c´të kam bërë që të mos më marrësh.
***
Njëri nxori për shitje të gjitha enciklopeditë që kishte në shtëpi.
Shpjegimi që dha me këtë rast: “Gruaja ime di gjithçka!”
***
Një çift të moshuarish nga fshati vijnë për herë të parë në Tiranë. Duke ecur, tek një kryqëzim, gruaja shikon semaforin e habitur, e kap për krahu të shoqin dhe i thotë:
“Ndalo ore, shikoje këtë njeriun e kuq që i ka këmbët e mbyllura!”
Ndalojnë të dy dhe e vështrojnë njeriun e kuq me këmbë të mbyllura. Pas pak del drita jeshile. E shoqja i thotë përsëri:
“Shiko tashi, doli njeriu jeshil me këmbë të hapura”. Mbas asaj semafori bëhet i kuq përsëri. E kap i shoqi për krahu gruan dhe i thotë:
“Ec të ikim tashi se këtë e pamë njëherë”.
***
Dy shokë kishin pirë ca si shumë dhe po bënin lloj-lloj muhabetesh. Njëri nga ata e pyet tjetrin: “Dua të të bëj një pyetje intime, ama dua të më tregosh të vërtetën”.
“Po mirë mor, fol ça pyetje kishe?”, i thotë ai.
“Gruaja jote është shumë simpatike, po desha të di a është e mirë në seks? Më fal që të bëj këtë pyetje ë, po isha kurioz ta dija.”
“Për zotin” i thotë ai tjetri, “nuk di ça të them. Njëri më thotë ashtu e tjetri më thotë kështu dhe unë vetë s’jam më i sigurt.”
***
Në stacionin e autobusit ndalon autobusi dhe zbret një grua me gjysmën e gjoksit përjashta. E shikon një vlonjat dhe i thotë: “O motre, e ke nxjerrë për ajrosje cicën apo të ka dalë pa dashje?”
Gruaja i hedh një sy gjoksit dhe menjëherë bërtet: “Uaaa, ua, e zeza unë, kam harruar fëmijën në autobus!”
***
Në vitet e para të demokracisë një emigrant ishte kthyer nga Greqia dhe insistonte të martohej me një femër të virgjër. U lidh me një vajze dhe nuk bënë seks deri në martesë. Të nesërmen e natës së martesës, ngrihet ky nga gjumi dhe inspekton krevatin me kujdes, pastaj i nervozuar i thotë së shoqes:
“Unë nuk shikoj hiç gjak këtu, ku është gjaku?”
Gruaja ia kthen:
“Çfarë gjaku more? Gjakun na e pinë komunistët!”
***
Lepuri kishte dale për vrap nga kodrat, rrugës shef dhelprën duke dredhur një cigare hashash:
-Mos moj dhelpër ashtu, mos pi gjëra të tilla se dëmton shëndetin, eja me mua të bëjmë vrap e të kalitemi.
U mendua dhelpra dhe i tha lepurit: -E di që s`e ke keq ti?
Dhe u nisën të dy për vrap, duke vrapuar shohin luanin që po bëhej gati të shpohej.
-Mos o luan, i thotë dhelpra, mos e dëmto veten ashtu, eja me ne të vraposh e të kalitesh.
Dhe luani pasi u mendua vendosi të shkonte me ta. Dhe të tre vraponin e gëzonin.
Rrugës shohin ariun që po bëhej gati të thithte, -Mos ari mos ashtu, eja me ne të vraposh e të kalitesh , -thotë luani.
Ariu pasi i pa të tre, i habitur, i drejtohet dhelprës dhe luanit.
-Po ne sa herë që lepuri merr ekstazi, duhet me vrapu?
***
Zoti mblodhi kokat e secilës fe një ditë dhe u tha:
-Pas shtatë ditësh, bota do të përmbyset, uji do të mbulojë gjithçka, do ta shihni.
Ikën këta, me kokën varur, secili tek besimtarët e tij. Të krishterët filluan të luteshin, myslimanët vendosën të bëheshin të gjithë martirë, ndërsa Rabini shkoi tek çifutët dhe u tha:
-Njerëz, kemi shtatë ditë kohë për të mësuar si të marrim frymë nën ujë.
***
Një ushtar tutje në Kulufruth merr një letër nga e dashura:
“….nuk e duroj dot më largësinë mes nesh, mendoj se është më mirë ta mbyllim këtu historinë tonë. Të lutem më kthe fotografitë.”
Ushtari i shkretë, pasi bëhet pikë e vrer, u kërkon gjithë shokëve fotografitë e grave, nënave, motrave, të dashurave, i fut në një zarf në adresën e ish-të dashurës tashmë dhe i bashkëngjit një letër ku shkruan:
” Nuk më kujtohet shumë mirë cila je, merre fotografinë tënde dhe më kthe të tjerat.”
(Mblodhi dhe përgatiti për “ADMET”, Andi Meçaj)
PROZË HUMORISTIKE SHQIPTARE
BEN MEÇE
DITA E PARË
Diua, (kështu më pëlqen t’i flas me përkëdheli Zotit) pasi mbaroi se krijuari edhe Evën, u ul në një gur (që e kish krijuar nja dy ditë më parë) nxorri një shami të bardhë nga xhepi i jelekut dhe filloi të fshinte mirë e bukur duart që i kish gjithë baltë.
-Më iku jeta duke punuar falas, më iku… ja bëfsha naftin,- psherëtiu thellë.- Dhe s’ta di njeri për nder!
Duhet të largohej se koha nuk priste. Futi veglat në çantë, e hodhi krahëve dhe filloi të largohej ngadalë me atë ecjen e tij karakteristike. Bëri disa hapa, pastaj ktheu kokën pas dhe e nguli prapë vështrimin te Eva. E kish qarë fare e kish qarë! Rrallë i dilnin punë të tilla! Ashtu, e shtrirë, (lakuriq siç e kish bërë nëna) ishte mrekullia vetë.
Dëshira të këqija i shkuan për një çast në kokë, po kur pa Adamin, që u rrotullua në krahun tjetër, mendoi: “Lëre se mos na zgjohet ky muti edhe kush bën sherr që në mëngjes!”
Rrëmbeu dy gjethe, i palosi mirë e bukur dhe ua vendosi te koka që t’i kishin gati kur të zgjoheshin. U futi një të kruajtur të mirë koqeve, i hodhi dhe një vështrim admirues Evës dhe u largua pa e kthyer më kokën pas dhe pa ecjen e tij karakteristike. Me një fjalë iku në hallet e tij.
Mijra planete të tjerë e prisnin dhe nuk dinte si t’ia bënte.
Nuk kish shumë që Diua qe larguar, kur Adami hapi sytë. I këputi një të gromësitur, pastaj nja dy pordhë të vogla dhe rrotulloi kokën në anë tjetër. Sytë iu ngulën te Eva, që kishte kohë që ishte zgjuar dhe me një degë peme, po fshinte vendin përreth.
-Po ti kush je?- e pyeti Adami.
-Po ty ç’të duhet?- iu përgjigj Eva dhe vazhdoi të fshinte.
Adami e vështroi me kujdes nga koka te këmbët. Në fillim me inat, pastaj me kureshtje, dhe duke i kthyer me përçmim kurrizin i shpëtoi një pordhë tjetër pak më e fortë se dy të parat. Ishte pordha e tretë në jetën e tij dhe iu duk sikur po ia merrte njëçik dorën.
-Boll, se na i shpife, aman!- iu drejtua Eva që nuk e mori vesh as vetë, në ishte një kërcënim, vërejtje, apo diçka e thënë ashtu kot.
-Ti rregullo mirë atë gjethen, se le nam, e lëre seç bëj unë!
Eva hodhi sytë nga gjethja, u skuq në fytyrë për një moment dhe u kthye në anë tjetër për të mbuluar më mirë pjesën më intime të trupit të saj.
-Ku të venë sytë edhe ty?
-Më mirë unë, apo të të shohë gjithë bota, si thua ti?- iu përgjigj, duke u zgërdhirë Adami dhe ndoshta për herë të parë në jetën e tij e ndjeu veten superior.
-Qënke shejtan fare nga goja, ti ore!- i dha dum muhabetit Eva duke iu ulur pranë.
-Më quajnë Eva.
-Unë jam Adami.
-Ta gëzosh!
-Edhe ti!
-Faleminderit!
-Seç më hahet, po nuk po e gjej dot?- theu heshtjen Eva pas një dialogu shikimesh që zgjati rreth dhjetë minuta e gjysëm.
-Edhe mua më griu uria.- iu përgjigj Adami dhe instinktivisht mori një gur dhe qëlloi me sa fuqi që kishte drejt një shkurreje përball.
-Vemi hamë një mollë?
-Je në vete? Mollë esëll? Prit se po bëj një xhiro mos gjej gjë këtej rrotull.- e siguroi
Adami dhe u ngrit me përtesë për t’u drejtuar poshtë nga lumi.
-Na, ku vete pa gjethe?
-Ua, shyqyr që u kujtove, se desh u bëra gazi i botës.
Adami u var poshtë tatëpjetës ndërsa Eva e ndoqi me sy derisa ai u zhduk pas një ferre të madhe.
Ndihej megjithmend një grua metëvërtetë e lumtur me vështrim në të tashme, por me mendje dhe shpirt në një të ardhme që ajo e parashikonte të sigurtë dhe kuptimplote. Një grua e lumtur e di se ç’duan të thonë këto fjalë.
Adami u kthye pas dy orësh. I lexohej menjëherë në sy që ishte i lodhur e i mërzitur. Mezi hiqte këmbët zvarrë dhe merrte frymë me vështirësi.
-I rashë rreth e qark gjithë lagjes po nuk gjeta gjë për të ngrënë. Si do ia themi mëngjesit?
-Opo lëre mëngjesin se iku, po hajde hamë atë mollën atje se ndryshe do vdesim urie.- iu përgjigj Eva duke u drejtuar nga molla aty afër. Adami e ndoqi pas pa bërë zë, çfarë të bënte, nuk ia mbante bytha të dilte prapë në xhiro. Uria i kishte vajtur në palcë.
-Hip lartë, Adam dhe këpute atë mollën!
-A ç’ja fut kot edhe ti Eva ndonjëherë! Mua më ranë këmbët lartë e poshtë si gomar, ti thua hip në pemë!
-Po gomar kujt i thonë?
-Ku ta di unë, ka mbetur si shprehje.
-Mirë, mirë, se po hipi unë.- mori iniciativën Eva dhe filloi të ngjitet në pemë.- Edhe ktheje kokën në anë tjetër, ç’farë shikon ashtu?
-Për sytë e ballit po shikoja mollën!
-E thashë unë që në fillim që ti je shejtan, po s’më besoi njeri.- vazhdoi Eva dukej hapur që kësaj radhe i pëlqeu që Adami po e shikonte.
Molla ishte metëvërtetë e madhe dhe i ngopi menjëherë barqet e dy të rinjve tanë të porsalindur.
-Mos i hidh zhapat ashtu, se më ra bretku duke pastruar!
-Mos më trajto kaq keq, o Evë, se vetëm mua ke në këtë botë, s’ke njeri tjetër me kë t’i qash hallet.
Eva e pa me ata sytë e saj të mëdhenj bojëqielli e tërë dhembshuri dhe heshti. Një fllad i lehtë ia mori kaçurrelat e verdha dhe ia përplasi mbi fytyrën e Adamit, që seç ndjeu disa të dridhura në trup, që nuk arriti ta shpjegonte dot çfarë ishin, por që i pëlqyen si asnjëherë tjetër në jetën e tij.
Dhe kështu, barkplotë, e të kënaqur, vazhduan t’i hidhnin kaçurrelat surratit njëritjetrit deri sa dielli u zhduk mbas kodrës përkarshi dhe lagjen e pushtoi errësira. Adami , ndjeu prap në trup ato të dridhurat, që nuk dinte se çfarë ishin po që i pëlqenin aq shumë. Më vonë mori vesh se edhe Eva seç ndjente ca të dridhura në trup që nuk dinte se çfarë ishin, po që edhe asaj i pëlqenin.
Nata e ngrohtë dhe plot aromë gjelbërimi, avash – avash i vuri në gjumë, sipër njëri tjetrit dy të rinjtë dhe me qetësinë që vetem nata di se ç’është, ua ruajti dhe ledhatoi gjumin deri në mëngjes.
Si gjithmonë Eva, u zgjua e para, që pa gdhirë dhe i pëlqeu të rinte edhe pak shtrirë, ashtu me Adamin e saj, e pastaj të bënte punët e zakonshme, kur befas, diçka e bëri aq kureshtare, sa që u detyrua ta zgjonte Adamin, që po flinte duke gërhitur.
-Adam… Adam…, shiko… shiko… po ngrihet prapë… po ngrihet prapë…!
Adami u ngrit si i shushatur duke hedhur sytë e terrorizuar e tërë sklepa poshtë barkut.
-Jo ai, or idiot, dielli… dielli…
(Përgatiti për “ADMET”, Andi Meçaj)
REVISTA LETRARE ADMET 